Collectanea Theologica
85(2015) nr 2
WALDEMAR CHROSTOWSKI, WARSZAWA
Z DOŚWIADCZEŃ W DZIEDZINIE POPULARYZACJI BIBLII
I WIEDZY BIBLIJNEJ
„Wiosna biblijna”, usankcjonowana przez II Sobór Watykański (1962-1965), podjęta i rozwijana w Kościołach lokalnych, zaowocowała bezprecedensowym zintensyfikowaniem studiów nad Biblią oraz ożywieniem popularyzacji Biblii i wiedzy biblijnej. Na jej kanwie – aczkolwiek początki decyzji i prac przygotowawczych sięgają znacznie wcześniej, bo jeszcze okresu przedwojennego1 – ukazała się Biblia Tysiąclecia, której drugie wydanie, zaaprobowane jako tekst liturgiczny, stało się Biblią katolików polskich i mówiących po polsku. Wznawiana (i poprawiana) w kolejnych latach trafiła do ogromnej, aczkolwiek trudnej do dokładnego oszacowania, liczby polskich domów, przyczyniając się wydatnie do zainteresowania słowem Bożym i czytania go oraz poszukiwania pomocy w celu jego właściwego zrozumienia i interpretacji.
W nurt posoborowego ruchu biblijnego wpisała się również działalność naukowa i popularyzatorska biblistów polskich. Jej składnik i egzemplifikację stanowią konferencje biblijne wygłaszane przez niżej podpisanego, zapoczątkowane w 1986 r. w sąsiadujących ze sobą warszawskiej parafii Opatrzności Bożej i parafii Zwiastowania Pańskiego na Rakowcu, a także w prowadzonej przez jezuitów parafii św. Andrzeja Boboli. Wielka w tym zasługa proboszczów – ks. prałata Romualda Kołakowskiego i ks. prałata Witolda Karpowicza, a także o. Mirosława Paciuszkiewicza SJ, redaktora „Przeglądu Powszechnego” i proboszcza parafii św. Andrzeja Boboli, którzy z wielką przychylnością odnieśli się do projektu oraz życzliwie i skutecznie go wspierali. W pierwszym okresie konferencje odbywały się co dwa tygodnie, poczynając od początku października do maja lub czerwca następnego roku. W późniejszych latach, zważywszy na liczne prace i zaangażowania prowadzącego, odbywały się w cyklu miesięcznym. Początkowo uczestniczyło w nich kilkadziesiąt osób, jednak ich liczba stale rosła i od początku lat 90. utrzymuje się na poziomie około pół tysiąca osób. Uczestnicy to w zdecydowanej większości świeccy – młodzi, dorośli i starsi, kobiety i mężczyźni, lecz także osoby duchowne – siostry zakonne i kilku kapłanów. Rekrutują się oni spośród miejscowych wiernych, mieszkających w warszawskiej dzielnicy Ochota, oraz z całej Warszawy i miejscowości podwarszawskich.
Przez kilkanaście lat każda konferencja była nagrywana, a następnie spisywana z taśmy magnetofonowej przez p. Bożenę Godycką, adiustowana, ponownie przepisywana na maszynie i kopiowana w setkach egzemplarzy oraz wręczana wszystkim słuchaczom na kolejnym spotkaniu. Dzięki temu istniała możliwość ponownego zapoznania się z ich treścią, przemyślenia i stawiania pytań oraz gromadzenia materiałów w spójną całość. Czas i okoliczności pozwoliły, by definitywnie opracować i wydać drukiem tylko jeden cykl, poświęcony wybitnym postaciom pierwszej części Biblii chrześcijańskiej.2 Kiedy w latach 90. komputery zastąpiły maszyny do pisania, opracowywanie poszczególnych konferencji stało się znacznie łatwiejsze. Z kolei z początkiem pierwszej dekady XXI w., gdy upowszechniło się używanie Internetu, dwaj uczestnicy konferencji, inżynier Józef Zwierko i doc. Jerzy Paczyński, włożyli mnóstwo pomysłowości i wysiłku, by nagrania wygłoszonych konferencji stały się dostępne w Internecie, co niezwykle powiększyło krąg ich odbiorców i zasięg oddziaływania. Na kanwie konferencji rozwinęło się też duszpasterstwo pielgrzymkowe. Bardzo wielu, zapewne większość uczestników spotkań odbywanych przez ponad ćwierć wieku, pielgrzymowała do Ziemi Świętej i innych krajów biblijnych, dając wyraz swoim zainteresowaniom i wykorzystując nabytą wiedzę.
W niniejszym artykule wyszczególnia się tytułową problematykę dorocznych konferencji oraz szczegółowe tematy, podejmowane i rozwijane podczas poszczególnych spotkań. Wykaz3 jest pomyślany jako syntetyczna dokumentacja wieloletniego przedsięwzięcia oraz pomoc do planowania i urzeczywistniania podobnych inicjatyw w dziele popularyzowania Biblii i wiedzy biblijnej.
Wykaz konferencji biblijnych za lata 1986-2015
Rok 1: 1986/1987
Parafia Opatrzności Bożej: Wprowadzenie do Ewangelii
-
Miejsce Ewangelii w kanonie Nowego Testamentu.
-
Ewangelia według św. Mateusza (I).
-
Ewangelia według św. Mateusza (II).
-
Ewangelia według św. Marka (I).
-
Ewangelia według św. Marka (II).
-
Ewangelia według św. Łukasza (I).
-
Ewangelia według św. Łukasza (II).
-
Ewangelia według św. Jana (I).
-
Ewangelia według św. Jana (II).
-
Obraz Jezusa Chrystusa na podstawie czterech Ewangelii kanonicznych.
-
Jezus historii a Chrystus wiary.
-
„Idźcie i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28,19) – misyjny dynamizm Ewangelii.
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Wprowadzenie do Pisma Świętego
-
Kanon Starego i Nowego Testamentu.
-
Pismo Święte jako słowo Boże i słowo ludzkie.
-
Historia zbawienia Starego Testamentu.
-
Mesjański dynamizm Starego Testamentu.
-
Jezus Chrystus jako zasada jedności Biblii.
-
Ewangelie jako cztery portrety Jezusa Chrystusa.
-
Dzieje Apostolskie – świadectwo początków i okrzepnięcia Kościoła.
Parafia św. Andrzeja Boboli: U początków Kościoła
-
Wielopostaciowość judaizmu w I w. w świetle pism Józefa Flawiusza.
-
Wielopostaciowość judaizm w I w. w świetle pism Nowego Testamentu.
-
Obraz Jezusa w Nowym Testamencie i świadectwach pozabiblijnych.
-
Zesłanie Ducha Świętego i narodziny Kościoła (Dz 2).
-
Początki Kościoła w Jerozolimie.
-
Apostołowie Piotr i Jan przed Sanhedrynem.
-
Ananiasz i Safira (Dz 5,1-11).
-
Apostołowie przed Sanhedrynem.
-
Szczepan – pierwszy męczennik chrześcijański.
10. Przyjęcie pogan do Kościoła (Dz 10).
Rok 2: Styczeń – czerwiec 19884
Parafia Opatrzności Bożej: Księga Rodzaju 1–11
-
Okoliczności, czas powstania i charakter literacki biblijnej „Historii początków”.
-
Literacka kompozycja „Historii początków”.
-
Pierwsze opowiadanie o stworzeniu świata i człowieka (Rdz 1,1 – 2,4a).
-
Drugie opowiadanie o stworzeniu świata i człowieka (Rdz 2,4b-24).
-
Upadek pierwszych ludzi (Rdz 3).
-
Opowiadanie o Kainie i Ablu (Rdz 4,1-16).
-
Opowiadanie o potopie (Rdz 6,5 – 7,17).
-
Opowiadanie o przekleństwie Kanaana (Rdz 9,18-27).
-
Opowiadanie o wieży Babel (Rdz 11,1-9).
-
Od „Historii początków” do „Proto-historii Izraela”.
Rok 3: 1988/1989
Parafia Opatrzności Bożej: Wielkie postacie Starego Testamentu
-
Abraham – „ojciec wierzących”.
-
Mojżesz – wybawiciel, przywódca i prawodawca.
-
Jozue – bohater czasów przełomu.
-
Samuel – ostatni sędzia Izraela.
-
Dawid i Salomon – symbole świetności Izraela.
-
Królowie Judy i Izraela – dylematy podzielonego narodu.
-
Prorok Eliasz – niezłomny mąż Boży.
-
Amos i Ozeasz – prorockie wołanie o sprawiedliwość.
-
Izajasz – „ewangelista” Starego Testamentu.
-
Jeremiasz – prorok sądu i nadziei.
-
Ezechiel – prorok czasu zagłady.
-
Aggeusz, Ezdrasz i Nehemiasz – odnowa po zagładzie.
-
Hiob – tajemnica cierpienia człowieka sprawiedliwego.
-
Machabeusze – znak sprzeciwu wobec przemocy.
-
Chrześcijański dynamizm Starego Testamentu.
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Maryja w Nowym Testamencie
-
Zwiastowanie (Łk 1,26-38).
-
Nawiedzenie (Łk 1,39-56).
-
Narodziny Jezusa (Mt 1,18-25; Łk 2,1-20).
-
Ofiarowanie Jezusa w świątyni jerozolimskiej (Łk 2,22-38).
-
Cud w Kanie Galilejskiej (J 2,1-12).
-
Pod krzyżem Jezusa (J 19,25-37).
-
Maryja w Wieczerniku (Dz 1,12-26).
Rok 4: 1989/1990
Parafia Opatrzności Bożej: Dekalog
-
Dekalog w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej.
-
Jam jest Pan, Bóg twój…
-
Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną.
-
Nie będziesz Bral Imienia Pana, Boga twego, nadaremno.
-
Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.
-
Czcij ojca swego i matkę swoją.
-
Nie zabijaj.
-
Nie cudzołóż.
-
Nie kradnij.
-
Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu.
-
Nie pożądaj żony bliźniego twego.
-
…Ani żadnej rzeczy, która jego jest.
-
Będziesz miłował Pana, Boga twego…
-
…A bliźniego twego jak siebie samego.
Rok 5: 1990-1991
Parafia Opatrzności Bożej: Życie i dzieło św. Pawła Apostoła
-
Filar chrześcijaństwa.
-
Droga ku Chrystusowi.
-
Odrzucony przez Żydów, nie przyjęty przez chrześcijan.
-
Zagorzały prześladowca płomiennym głosicielem Chrystusa.
-
Żyd z pochodzenia – chrześcijanin z wyboru.
-
Pozyskiwanie pogan.
-
Konflikt między judaizmem a chrześcijaństwem.
-
Ewangelia wkracza do Europy.
-
U korzeni tożsamości chrześcijańskiej.
-
Niestrudzony głosiciel Jezusa Chrystusa.
-
Heroiczny wyznawca Chrystusa.
-
Świadectwo prawdy i miłości.
-
U kresu drogi.
Rok 6: 1991/19992
Parafia Opatrzności Bożej: Kobiety w Starym Testamencie
-
Ewa znaczy „życie”.
-
Sara – matka wierzących.
-
Tamar – kobieta za wszelka cenę.
-
Miriam – posłannictwo siostry.
-
Debora i Dalila – pochwała przewrotności?
-
Noemi i Rut – wzory wierności i zaradności.
-
Anna, matka Samuela – pochwała zwyczajności.
-
Batszeba – królewska wybranka.
-
Abigail – triumf kobiecej roztropności.
-
Izebel – tajemnica zła i nieprawości.
-
Judyta – siła spokoju.
-
Estera – symbol kobiecej skuteczności.
-
Matka siedmiu zamęczonych braci machabejskich.
-
Kobiety w Mateuszowej genealogii Jezusa Chrystusa (Mt 1, 1-17).
-
Kobiety w Starym Testamencie a Maryja, Matka Jezusa (I).
-
Kobiety w Starym Testamencie a Maryja, Matka Jezusa (II).
Rok 7: 1992/1993
Parafia Opatrzności Bożej: Wprowadzenie do Nowego Testamentu
-
Zanim powstały księgi. Dobra Nowina Jezusa a Ewangelie kanoniczne.
-
Chronologia powstawania Ewangelii kanonicznych.
-
Ewangelia według św. Mateusza.
-
Ewangelia według św. Marka
-
Ewangelia według św. Łukasza.
-
Ewangelia według św. Jana.
-
Życie Jezusa na podstawie Ewangelii kanonicznych.
-
Jezus Chrystus a współczesny Mu judaizm.
-
Narodziny Kościoła w świetle Dziejów Apostolskich.
-
Okrzepnięcie i ekspansja Kościoła.
-
Osobowość, życie i orędzie św. Pawła Apostoła.
-
Listy św. Pawła Apostoła (I).
-
Listy św. Pawła Apostoła (II).
-
Listy Deutero-Pawłowe i Listy Pasterskie.
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Dzieje Apostolskie (Część I)
-
Dzieje Apostolskie jako kontynuacja trzeciej Ewangelii kanonicznej (Dz 1,1-4).
-
Wniebowstąpienie Jezusa (Dz 1,5-11).
-
Uzupełnienie grona Dwunastu (Dz 1,12-26).
-
Zesłanie Ducha Świętego (Dz 2,1-46).
-
Życie wspólnoty Kościoła jerozolimskiego (Dz 2,42-47).
-
Uzdrowienie chromego i oskarżycielska mowa Piotra (Dz 3).
-
Apostołowie Piotr i Jan przed Sanhedrynem (Dz 4,1-31).
-
Miłość i dobroczynność jako zasada życia wyznawców Chrystusa (Dz 4,32 – 5,16).
-
Sanhedryn przeciw apostołom i wystąpienie Gamaliela (Dz 5,17-42).
-
Ustanowienie Siedmiu i śmierć męczeńska Szczepana (Dz 6,1 – 7,60).
-
Prześladowanie Kościoła jerozolimskiego oraz działalność Filipa oraz Piotra i Jana (Dz 8).
-
Przemiana Szawła pod Damaszkiem (Dz 9,1-31).
Rok 8: 1993/19945
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Dzieje Apostolskie (Część II)
-
Działalność Piotra i wejście pogan do Kościoła (9,32 – 10,48).
-
Dylematy chrześcijan pochodzenia żydowskiego: Piotr wyjaśnia sprawę Korneliusza (Dz 11,1-18).
-
Początki chrześcijaństwa w Antiochii Syryjskiej (Dz 11,19-30).
-
Prześladowanie Kościoła jerozolimskiego i śmierć Heroda Agryppy (Dz 12).
-
Pierwsza wyprawa misyjna św. Pawła – cz. I (Dz 13).
-
Pierwsza wyprawa misyjna św. Pawła – cz. II (Dz 14).
-
Sobór Jerozolimski (Dz 15,1-35).
-
Druga wyprawa misyjna św. Pawła – cz. I (Dz 15,36 – 16,10).
-
Druga wyprawa misyjna św. Pawła – cz. II (Dz 16,11 – 17,15).
Rok 9: 1994/1995
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Dzieje Apostolskie (Część III)
-
Druga wyprawa misyjna św. Pawła – cz. III (Dz 17,16 – 18,22).
-
Trzecia wyprawa misyjna św. Pawła – cz. I (Dz 18,23 – 19,40.
-
Trzecia wyprawa misyjna św. Pawła – cz. II (Dz 20).
-
Zakończenie trzeciej wyprawy misyjnej i przyjęcie przez Kościół jerozolimski (Dz 21,1-26).
-
Pojmanie Pawła na terenie świątynnym i jego przemówienie do Żydów (Dz 21,27 – 22,29).
-
Paweł przed Sanhedrynem i odesłanie go do Cezarei Nadmorskiej (Dz 22,30 – 23,35).
-
Paweł przed sądem prokuratora Feliksa (Dz 24).
-
Paweł przed trybunałem Festusa i Herodem Agryppą II (Dz 25–26).
-
Morska podróż Pawła do Rzymu (Dz 27).
-
Paweł na Malcie i w Rzymie (Dz 28).
Parafia Opatrzności Bożej: Starożytny Izrael
-
Okres patriarchów.
-
Niewola i wyjście z Egiptu.
-
Wejście Izraelitów do Kanaanu i okres Sędziów.
-
Okres zjednoczonej monarchii Izraela.
-
Okres podzielonej monarchii Izraela.
-
Wygnanie babilońskie i powrót do ojczyzny.
-
Okres perski i hellenistyczny (539-63 przed Chr.).
-
Okres rzymski.
Rok 10: 1995/1996
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Kryzys w świetle Biblii
-
Kryzys zaufania Bogu (Rdz 3,1-6).
-
Kryzys sumienia – Kain i Abel (Rdz 4,1-16).
-
Kryzys tożsamości – opowiadanie o wieży Babel (Rdz 11,1-9).
-
Heroizm wiary – Abraham i Izaak (Rdz 22,1-19).
-
Mojżesz – wielkość i kryzys przywódcy.
-
Hiob – kryzys człowieka naznaczonego cierpieniem.
-
Jonasz – kryzys poczucia Bożej sprawiedliwości.
-
Jeremiasz – kryzys religii upolitycznionej.
Rok 11: 1996/1997
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Kościoły Apostolskie
-
Jerozolima.
-
Antiochia nad Orontesem.
-
Galacja.
-
Efez.
-
Filippi.
-
Tesalonika.
-
Korynt.
-
Dziedzictwo Kościoła I wieku.
Parafia Opatrzności Bożej: Maryja w Nowym Testamencie
-
Świadectwo św. Pawła Apostoła.
-
Świadectwo Ewangelii według św. Marka.
-
Świadectwo Ewangelii według św. Mateusza.
-
Świadectwo Ewangelii według św. Łukasza.
-
Świadectwo Ewangelii według św. Jana.
-
Świadectwo Apokalipsy.
Rok 12: 1997/1998
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Zbawienie
-
Starotestamentowy paradygmat zbawienia: Wyjście Izraelitów z Egiptu.
-
Psalm 105(106) modlitwą o wybawienie.
-
Ofiara Abrahama jako model wybawienia (Rdz 22).
-
Hiob – dylematy człowieka cierpiącego niewinnie.
-
Izajaszowe pieśni o Słudze Pańskim.
-
„Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?” (Łk 24,26).
-
„Czyn sprawiedliwy Jednego sprowadza na wszystkich ludzi usprawiedliwienie dające życie” (Rz 5,28).
Rok 13: 1998/1999
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Przypowieści Jezusa
-
„Uczył ich wiele w przypowieściach” (Mk 4,2).
-
Przypowieść o siewcy czy o ziarnie? (Mt 13,1-23).
-
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10,30-37).
-
Przypowieści o miłosierdziu (Łk 15).
-
Przypowieść o potrzebie ustawicznej czujności (Mt 24,45-51).
-
Przypowieści o odrzuceniu Jezusa (Mt 21,33 – 22,14).
-
Ostatnia przypowieść Jezusa (Mt 25,14-30).
-
„Przypominam, bracia, Ewangelię, którą wam głosiłem” (1Kor 15,1).
Rok 14: 1999/2000
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Czytamy Stary Testament
-
Anatomia pokusy (Rdz 3,1-8).
-
Kain i Abel (Rdz 4,1-17).
-
Czym staje się świat bez Boga? (Rdz 11,1-9).
-
Abraham i Izaak – ofiara z miłości (Rdz 22).
-
Powołanie Mojżesza (Wj 3).
-
Kryzys i słabość przywódcy (Lb 20,1-13).
-
Pieśni o Słudze Pańskim.
-
Natura powołania prorockiego (Am 7,1-14).
-
Jonasz – powołanie przekorne.
Rok 15: 2000/2001
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Siedem Kościołów Apokalipsy
-
Listy do siedmiu Kościołów Apokalipsy (Ap 2–3).
-
List do Kościoła w Efezie (Ap 2,1-7).
-
List do Kościoła w Smyrnie (Ap 2,8-11).
-
List do Kościoła w Pergamonie (Ap 2,12-17).
-
List do Kościoła w Tiatyrze (Ap 2,18-29).
-
List do Kościoła w Sardes (Ap 3,1-6).
-
List do Kościoła w Filadelfii (Ap 3,7-13).
-
List do Kościoła w Laodycei (Ap 3,14-22).
Rok 16: 2001/2002
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Przekroczyć próg nadziei
-
Papież: wyzwanie i tajemnica.
-
Ale dlaczego Bóg się ukrywa?
-
Zbawienie w centrum dziejów ludzkości.
-
Bóg jest Miłością, ale dlaczego tyle zła?
-
Dlaczego tyle religii?
-
Wyzwania nowej ewangelizacji.
-
W poszukiwaniu utraconej jedności.
-
„Bóg bogaty w miłosierdzie”. W oczekiwaniu na pielgrzymkę Jana Pawła II do ojczyzny.
Rok 17: 2002/2003
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Czytamy Nowy Testament
-
Od Ewangelii Jezusa do Ewangelii Nowego Testamentu.
-
Ewangelia według św. Marka.
-
Ewangelia według św. Mateusza.
-
Ewangelia według św. Łukasza.
-
Dzieje Apostolskie.
-
Ewangelia według św. Jana.
-
Pierwszy i Drugi List św. Pawła do Koryntian.
-
List św. Pawła do Rzymian.
-
List do Hebrajczyków.
Rok 18: 2003/2004
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Apostołowie Jezusa Chrystusa
-
Tożsamość i zadania apostoła za życia Jezusa i po Jego zmartwychwstaniu.
-
Święty Piotr (cz. I).
-
Święty Piotr (cz. II).
-
Święty Jan.
-
Święty Filip i św. Bartłomiej.
-
Judasz.
-
Pedagogia apostolska na przykładzie Pierwszego Listu św. Pawła do Tymoteusza.
-
Współczesny apostoł – refleksja na kanwie książki Jana Pawła II Wstańcie, chodźmy.
Rok 19: 2004/2005
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Wybrane perykopy Starego Testamentu
-
Księga Hioba (cz. I).
-
Księga Hioba (cz. II).
-
Księga Rodzaju 12,1-3 i 22,1-3.
-
Księga Wyjścia 3,1-14.
-
Pieśń nad pieśniami.
-
Pieśni o Słudze Pańskim.6
Rok 20: 2005/2006
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Bohaterowie wiary Nowego Testamentu
-
Maryja (cz. I).
-
Maryja (cz. II).
-
Mędrcy ze Wschodu (Mt 2,1-12).
-
Nikodem (J 3,1-21).
-
Piłat (J 18,28 – 19,16).
-
Wskrzeszenie Łazarza (J 11,1-44).
-
Samarytanka (J 4,1-42).
Rok 21: 2006/2007
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Eklezjologia Nowego Testamentu
-
Korzenie eklezjologii biblijnej: Pierwszy List św. Pawła do Tesaloniczan.
-
Charyzmat osoby a charyzmat urzędu.
-
Eschatologiczny wymiar Kościoła.
-
Przymioty biskupa w świetle nauczania św. Pawła.
-
Kościół wobec przeciwności i trudności.
-
Natura i posłannictwo Kościoła w świetle zesłania Ducha Świętego (Dz 2).
-
Kościół jako miejsce interpretacji Pisma Świętego.
Rok 22: 2007/2008
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Spotkać Jezusa dzisiaj
– czytanie Ewangelii z Benedyktem XVI
-
Chrzest Jezusa.
-
Kuszenie Jezusa.
-
Ewangelia o królestwie Bożym.
-
Osiem Błogosławieństw.
-
Ojcze nasz.
-
I nie wódź nas na pokuszenie.
-
Uczniowie Jezusa.
-
Mowa eucharystyczna Jezusa.
-
Słowo Boże w życiu i misji Kościoła.
Rok 23: 2008/2009
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Na drogach św. Pawła
-
Tożsamość i formacja Pawła.
-
Przemiana pod Damaszkiem.
-
„Za łaską Boga jestem tym, kim jestem” (1Kor 15,10).
-
„Wyznaczcie mi już Barnabę i Szawła do dzieła, do którego ich powołałem (Dz 13,2).
-
„Zobaczmy, jak się mają bracia we wszystkich miastach, w których głosiliśmy słowo Pańskie” (Dz 15,36).
-
„Przepraw się do Macedonii i pomóż nam” (Dz 16,9).
-
„My głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan” (1Kor 1,23).
-
„Izraelici! Na pomoc! To człowiek, który wszędzie naucza wszystkich przeciwko narodowi i Prawu” (Dz 21,28).
-
„Krew moja już ma być wylana na ofiarę, a chwila mojej rozłąki nadeszła” (2Tm 2,6).
Rok 24: 2009/2010
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Biblijne obrazy powołania
-
„Wyjdź ty z twojej ziemi…” (Rdz 12,1) – Abraham.
-
„Weź twego syna jedynego, którego miłujesz…” (Rdz 22,2) – Abraham.
-
„Idź przeto teraz, oto posyłam cię do faraona, i wyprowadź mój lud, Izraelitów, z Egiptu” (Wj 3,10) – Mojżesz.
-
„Człowiek widzi to, co dostępne dla oczu, a Pan widzi serce” (1Sm 16,7) – Dawid.
-
„Oto ja, poślij mnie!” (Iz 6,8) – Izajasz.
-
„Nie lękaj się ich, bo jestem z tobą, by cię chronić” (Jr 1,8) – Jeremiasz.
-
„Nie jestem ja prorokiem ani nie jestem uczniem proroków” (Am 7,14) – Amos.
-
„Przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu” (1Kor 1,26).
Rok 25: 2010/2011
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Bóg wobec człowieka – człowiek wobec Boga
-
Stworzenie i upadek (Rdz 2–3).
-
Kain i Abel (Rdz 4).
-
Noemi i Rut (Rt).
-
Mędrcy ze Wschodu (Mt 2,1-12) – paradygmat wiary pogan.
-
Opowiadanie o Balaamie (Lb 22–24).
-
Krzyż na Golgocie – Krzyż polski.
-
Jan Paweł II ze Zbawicielem z krzyżem swoim.7
-
Bóg objawiony w Jezusie Chrystusie – Bóg obecny w Kościele.
-
„Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków” (Hbr 1,1).
Rok 26: 2011/2012
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Biblia Księgą życia
-
Geneza i natura Biblii Hebrajskiej.
-
Bóg jako Autor Pisma Świętego.
-
Od pierwszych zapisów świętej Tradycji Izraela do pierwszej publicznej lektury Pisma (Ezdrasz).
-
Od oryginału do przekładów: Biblia Hebrajska a Biblia Aramejska.
-
„Bóg przemówił po grecku”: Septuaginta.
-
Psalmy – księga modlitwy ludu Bożego.
-
Od zwiastowania przez krzyż do zmartwychwstania.
-
Nowy Testament jako świadectwo historii i wiary.
Rok 27: 2012/2013
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Biblijni bohaterowie wiary
-
Adam i Ewa, czyli gdybyśmy wiedzieli, że Bóg istnieje.
-
U źródeł zawierzenia Bogu – Abraham (Rdz 11,27 – 12,6).
-
Dzieciństwo Jezusa oczami Benedykta XVI (cz. I).
-
Dzieciństwo Jezusa oczami Benedykta XVI (cz. II).
-
Refleksje po rezygnacji Benedykta XVI z urzędu biskupa Rzymu.8
-
Mowa eucharystyczna Jezusa w Kafarnaum (J 6).
-
Psalmiści – ludzie modlitwy.
-
Modlitwy na kartach Nowego Testamentu.
Rok 28: 2013/2014
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Cztery Ewangelie kanoniczne
-
Cztery Ewangelie kanoniczne jako portrety Jezusa Chrystusa.
-
Teologia Ewangelii według św. Mateusza.
-
Ewangelia według św. Mateusza: pytania i odpowiedzi.
-
Teologia Ewangelii według św. Marka.
-
Ewangelia według św. Marka: pytania i odpowiedzi.
-
Teologia Ewangelii według św. Łukasza.
-
Ewangelia według św. Łukasza: pytania i odpowiedzi.
-
Teologia Ewangelii według św. Jana.
-
Ewangelia według św. Jana: pytania i odpowiedzi.
Rok 29: 2014/2015
Parafia Zwiastowania Pańskiego: Chrystologia Starego Testamentu
-
Zasadność i natura chrystologii Starego Testamentu.
-
„Stwórzmy człowieka na Nasz obraz” (Rdz 1,26-27).
-
„Tres vidit, sed Unum adoravit”: Bóg w gościnie u Abrahama (Rdz 18).
-
Ofiarowanie Izaaka (Rdz 22).
-
Znak miedzianego węża (Lb 21,4-9): starotestamentowa zapowiedź krzyża.
-
Psalm 22(21): modlitwa konającego Mesjasza.
-
Wizja ożywienia wyschniętych kości (Ez 37,1-2).
-
Księga Hioba – sens cierpienia niewinnych.
Kilka uwag i konkluzji
Na kanwie trwającej tak długo i systematycznie realizowanej inicjatywy popularyzującej Biblię i wiedzę biblijną, na która złożyło się łącznie 327 konferencji biblijnych, nasuwa się wiele spostrzeżeń i wniosków. Oto niektóre, najpierw o charakterze praktycznym, zapewne przydatne do planowania i podejmowania analogicznych przedsięwzięć:
P o p i e r w s z e, wszystkie konferencje były wygłaszane wieczorem, wkrótce po ostatniej mszy św., co umożliwiało łączenie uczestnictwa w nich z Eucharystią. Gdy tradycja konferencji się utrwaliła, zwiększyła się też wyraźnie liczba wiernych podczas mszy św. Znaczy to, że uczestnicy konferencji to osoby dojrzałe w wierze i prowadzące życie sakramentalne. Każda konferencja trwała około jedną godzinę zegarową, na ogół nieco dłużej, a nigdy krócej.
P o d r u g i e, miejscem konferencji był kościół dolny w parafii Opatrzności Bożej oraz najpierw prowizoryczna kaplica, a później sala katechetyczna i następnie nowo oddany do użytku kościół dolny w parafii Zwiastowania Pańskiego. Nie wymagało to specjalnych przygotowań ani nakładu kosztów, z wyjątkiem sprzętu nagłaśniającego i zapewnienia większości uczestnikom miejsc siedzących. Nagrywania poszczególnych konferencji podjęło się kilkoro uczestników, którzy służyli własnym sprzętem i skutecznie ze sobą współpracowali.
P o t r z e ci e, konferencje nie były reklamowane ani ogłaszane w innych kościołach i parafiach niż te, w których je wygłaszano. Wiadomości podawane w niedzielnych ogłoszeniach parafialnych, rozchodziły się telefonicznie i dzięki rekomendacjom, przyciągając wciąż nowych uczestników. Na zakończenie każdej konferencji podawano datę następnej, planowanej za dwa tygodnie albo za miesiąc. W ciągu całego okresu tylko w absolutnie wyjątkowych sytuacjach należało dokonać koniecznej korekty.
P o c z w a r t e, trzy dekady istnienia tego przedsięwzięcia spowodowały, że uczestniczą w nim w gruncie rzeczy dwa kolejne pokolenia wiernych. Nie zabrakło przypadków kontynuacji udziału „z rodziców na dzieci”. To samo odnosi się do materiałów konferencji, które trafiając do domów, krążyły w rodzinach i wśród znajomych.
P o p i ą t e, każda konferencja została poprzedzona wspólnym odmówieniem Modlitwy Pańskiej i wybranego wezwania z Litanii Loretańskiej, a zakończona modlitwą maryjną „Pod Twoją obronę”. Dzięki temu nie mają one wyłącznie charakteru akademickiego, lecz służą budowaniu i wzmacnianiu wiary oraz tożsamości chrześcijańskiej.
P o s z ó s t e, na pierwszym dorocznym spotkaniu, w październiku, uczestnicy otrzymywali zapowiedź i uzasadnienie tytułu rozpoczynającego się cyklu oraz byli wprowadzani w jego treść. Kolejne konferencje stanowiły więc ogniwa starannie przemyślanej i zaplanowanej całości. Bardzo rzadko, gdy wydarzyło się coś ważnego w życiu Kościoła, konferencja odchodziła od tytułowego tematu i dlatego nie została uwzględniona w powyższym wykazie.
P o s i ó d m e, w kontekście wielu konferencji istniała możliwość zaopatrzenia się w egzemplarz Biblii oraz nabycia wskazanych publikacji biblijnych.
Co się tyczy merytorycznej strony konferencji, też nasuwa się kilka istotnych obserwacji:
P o p i e r w s z e, przedmiotem refleksji były zagadnienia ogólne, z zakresu wprowadzenia do Pisma Świętego, a także wybrana szczegółowa problematyka Starego i Nowego Testamentu – o profilu historycznym, archeologicznym, geograficznym i topograficznym oraz egzegetycznym i teologicznym.
P o d r u g i e, częściej podejmowano problematykę nowotestamentową, zwłaszcza dotyczącą osoby i posłannictwa Jezusa Chrystusa oraz treści czterech Ewangelii kanonicznych, wiele miejsca poświęcono również początkom Kościoła, przede wszystkim przedstawionym w Dziejach Apostolskich, a także życiu i działalności św. Pawła. Mimo to często była też podejmowana problematyka starotestamentowa.
P o t r z e c i e, przedmiotem konferencji były zarówno wybrane postacie biblijne, a wśród nich szczególnie Jezus Chrystusa i Maryja, jak też rozmaite wydarzenia z historii zbawienia. Wiele konferencji miało profil egzegetyczny, czyli podejmowana refleksja bazowała na wnikliwej lekturze wybranych perykop biblijnych. Często były odczytywane w języku oryginału, to jest hebrajskim, aramejskim i greckim, dając słuchaczom możliwość lepszej orientacji w dziedzinie specyfiki i natury translatoryki biblijnej.
P o c z w a r t e, pewne tematy i wątki przewijały się wielokrotnie i wracały w kolejnych latach, nie tyle przypominane, ile raczej „dopowiadane” i ukazywane z innej perspektywy, co sprzyjało ich głębszemu i pełniejszemu zrozumieniu i przyswojeniu. Miało to związek również z rytmem roku liturgicznego, zwłaszcza z okresem Wielkiego Postu, usposabiającym do rozważania męki i śmierci Jezusa Chrystusa.
P o p i ą t e, dobór dorocznej problematyki uwzględniał z jednej strony wcześniej podjęte zagadnienia, zaś z drugiej bywał podyktowany doraźnymi okolicznościami i uwarunkowaniami, np. przygotowania do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, Rok Św. Pawła czy ukazanie się książki Przekroczyć próg nadziei Jana Pawła II oraz Jezus z Nazaretu Józefa Ratzingera/Benedykta XVI.
P o s z ó s t e, kluczowe znaczenie miało podejmowanie istotnych zagadnień teologicznych, zwłaszcza z zakresu chrystologii, soteriologii, eklezjologii i mariologii, zawsze w nawiązaniu do aktualnych wyzwań i uwarunkowań dochodzących do głosu w Kościele katolickim.
P o s i ó d m e, część dorocznych cykli miała charakter interaktywny, czyli istniała możliwość zadawania pytań, a w jednym roku (2013/2014) konferencje oraz sesje pytania--odpowiedzi odbywały się naprzemiennie.
P o ó s m e, uczestnicy byli nieustannie zachęcani do osobistej lektury Biblii, ze wskazaniem konkretnych ksiąg czy perykop. Nie zabrakło świadectw osób, które przeczytały całe Pismo Święte według udzielonej im rady: jeden rozdział dziennie.
Najważniejsze jest to, że uczestnikom wieloletnich konferencji należy się ogromne uznanie i szczery podziw. Przybywali na spotkania w trudnej porze jesiennej i zimowej oraz wiosennej, regularnie i punktualnie, robiąc notatki i zapamiętując rozważane treści. Ich obecność, zasłuchanie i wdzięczność stanowiły najskuteczniejszą motywację do kontynuowania tego dzieła i największą nagrodę za jego realizację.
ks. Waldemar CHROSTOWSKI
|