Karta pracy z JĘzyka polskiego nr 1

- przedstawia okres klasyczny jako szczyt rozwoju kultury greckiej

- wymienia najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej i rzymskiej

- wskazuje eposy Homera jako początki literatury; określa ich tematykę, wskazuje najważniejsze cechy

- wymienia bohaterów wojny trojańskiej; charakteryzuje najważniejszych z nich

- wymienia i opowiada wybrane przygody Odyseusza

- wyjaśnia termin: porównanie homeryckie (na przykładach)

- przedstawia cechy herosa greckiego (np. na przykładzie Achillesa)

- układa zdania, w których pojawią się w różnych znaczeniach słowa: heros, heroizm, heroiczny

(przypomnienie lektury z gimnazjum)

- wyjaśnia na przykładach, czym jest mit

- podaje cechy mitu jako opowieści dawnych ludów

- wymienia podstawowe rodzaje mitów

- przedstawia, jak wg mitologii greckiej powstał świat, bogowie, ludzie

- przedstawia „genealogię” bogów greckich

- streszcza (opowiada) wybrane mity

- wskazuje najważniejszych bogów greckich, określa ich „specjalizacje” i cechy

- określa, w czym bogowie greccy byli podobni do ludzi, a czym się od nich różnili.

(powtórzenie wiadomości z gimnazjum)

- omawia różne funkcje mitów (dawniej i dziś)

- przedstawia postacie bogów i herosów, wskazując ich symbolikę

- na podstawie poznanych mitów wskazuje archetypy i toposy ważne dla kultury europejskiej (np. topos labiryntu, wędrówki, Arkadii, archetyp władcy, zdobywcy, wojownika, matki itp.)

- uzasadnia, dlaczego każdy Europejczyk powinien znać mity greckie

- określa ważne dla starożytnych wartości, które wpisane są w opowieści mityczne

- *układa własną opowieść o strukturze mitu

- wyjaśnia pochodzące z mitów greckich związki frazeologiczne utrwalone w języku polskim

- wskazuje rzeczowniki, które pierwotnie funkcjonowały jako nazwy własne, a potem stały się nazwami pospolitymi (np. chaos, narcyz, adonis, nestor)

- czyta ze zrozumieniem fragment literatury naukowej; znajduje w nim potrzebne informacje

- na podstawie przeczytanych tekstów buduje definicję mitu

- w czytanym tekście informacyjnym wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia

- wyjaśnia, czym jest frazeologizm

- rozpoznaje frazeologizmy (w tekście)

- wymienia najważniejsze źródła frazeologizmów (mity greckie, Biblia, literatura)

- podaje i wyjaśnia znane frazeologizmy wywodzące się z mitologii i Biblii

- stosuje w tekście frazeologizmy (wywodzące się z mitologii greckiej)

- poprawia błędy frazeologiczne (w tekście)

- przy pomocy nauczyciela interpretuje utwór Herberta

- w czytanym tekście wskazuje obecność toposu antycznego; wyjaśnia jego znaczenie

mity o Orfeuszu, Prometeuszu, Tezeuszu i toposie labiryntu, Narcyzie, Syzyfie itp.

Z. Kubiak, Brewiarz Europejczyka (fragment: Eleuzis)

- prezentuje własne odczucia związane z lekturą dramatu

- określa problematykę utworu

- przedstawia przebieg wydarzeń ukazanych w przeczytanej tragedii (streszcza utwór)

- wyjaśnia, na czym polega tragizm sytuacji bohaterów

- wskazuje motywy decyzji bohaterów, wypowiada swoje oceny i opinie na temat etycznej strony ich wyborów

- zabiera głos w klasowej dyskusji stanowiącej rodzaj sądu literackiego nad bohaterami

- tworzy samodzielne wypowiedzi argumentacyjne

- w swoich wypowiedziach poprawnie używa określeń: wina tragiczna (hamartia), konflikt tragiczny, wybór tragiczny, ironia tragiczna

- określa, jaką rolę w antycznej wizji ludzkiego losu odgrywało fatum (Mojry, przeznaczenie)

- swoimi słowami wyjaśnia, na czym polegała antyczna koncepcja tragizmu,

- interpretuje szczegółowo fragmenty tragedii

- pisze wypracowanie zawierające przemyślenia i wnioski z dyskusji

Humphrey D.F.Kitto, Król Edyp (fragm.)

- przypisuje utwór do właściwego rodzaju literackiego (dramatu) i uzasadnia, wskazując jego charakterystyczne elementy

- swoimi słowami wyjaśnia pojęcia: mimesis, katharsis

- podaje synonimy wyrazów: tragiczny, dramatyczny oraz wyrazy bliskoznaczne

- głośno i wyraziście czyta fragmenty dramatu

- na przykładzie znanego dramatu przedstawia budowę tragedii antycznej:

• 
  określa rolę chóru
  
• 
  wyjaśnia, na czym polegały trzy jedności
  

- czyta ze zrozumieniem tekst informacyjny; znajduje w nim informacje potrzebne do interpretacji tragedii

- przedstawia genezę dramatu antycznego, wywodząc ją od świąt ku czci Dionizosa

- posługując się rysunkiem (zdjęciem), opowiada o wyglądzie i funkcji amfiteatru greckiego oraz zasadach gry aktorów

- prezentuje najważniejszych twórców dramatu greckiego (Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes)

- wyjaśnia, jak starożytni Grecy rozumieli piękno

- wykorzystując wskazówki z podręcznika, opisuje rzeźbę Praksytelesa

- gromadzi wywodzące się od nazw greckich słownictwo związane z teatrem i tragedią

sztuka grecka okresu klasycznego; porządki architektoniczne;

Praksyteles, Hermes z małym Dionizosem

- wie, co jest przedmiotem filozofii i jakie są główne dyscypliny filozoficzne

- stawia podstawowe pytania filozoficzne

- wyjaśnia, kim byli: Sokrates, Platon, Arystoteles, Diogenes, Zenon z Kition, Epikur, Seneka i Marek Aureliusz

- redaguje noty biograficzne omawianych filozofów greckich, krótko charakteryzuje najważniejsze założenia ich filozofii (na podstawie podręcznika)

- określa cele, jakie stawiała przed sobą filozofia człowieka

- prezentuje główne szkoły filozoficzne starożytnej Grecji i Rzymu, wskazując ich najważniejsze poglądy (na podstawie podręcznika)

- w swoich wypowiedziach poprawnie używa terminów: platonicy, idealizm platoński, stoicy, epikurejczycy,

- dostrzega problemy filozoficzne związane z wybranymi nurtami filozofii antycznej oraz innych filozofów

- korzysta ze słowników i leksykonów

malarstwo:

Rafael, Szkoła ateńska

J.-L. David, Śmierć Sokratesa

- podaje podstawowe wiadomości na temat Biblii (pochodzenie, budowa, Stary i Nowy Testament, księgi biblijne, gatunki biblijne, języki Biblii, Pięcioksiąg Mojżeszowy, rozdziały i wersety)

- wymienia najważniejsze księgi Starego Testamentu, postaci bohaterów biblijnych (np. Kain i Abel, Abraham, Izaak i Jakub, Noe, Salomon i Dawid, postacie proroków itp.) oraz motywy (np. wieża Babel, potop itp.)

- wyjaśnia, na czym polega religijna i kulturowa rola Biblii

- wymienia sposoby odczytywania Biblii (jako księgi świętej, jako dzieła zawierającego sens moralny, jako tekstu kultury)

- relacjonuje (streszcza) biblijny opis stworzenia świata i człowieka oraz wygnanie pierwszych rodziców z raju

- odczytuje biblijny opis stworzenia świata jako hymn na cześć Wszechmogącego; porównuje go z mitologiczną kosmogonią

- poprawnie używa pojęć: politeizm, monoteizm

(przypomnienie wiadomości i tekstów z gimnazjum)

- opowiada (streszcza) historię Hioba

- podejmuje próby samodzielnego odczytania sensów czytanej opowieści

- formułuje własne sądy i opinie, uzasadnia je

- tworzy samodzielne wypowiedzi argumentacyjne (stawia tezę i dobiera argumenty, odwołując się do czytanych tekstów)

- czyta ze zrozumieniem eseistyczny tekst popularnonaukowy; wykorzystuje zawarte w nim informacje do interpretacji opowieści biblijnej

- ujmuje własne refleksje na temat cierpienia i wiary oraz związanych z nimi tekstów w wypowiedzi pisemnej

- opisuje styl biblijny, wskazując jego charakterystyczne cechy i typowe środki stylistyczne

- wyjaśnia, jakim gatunkiem jest psalm biblijny

- podaje podstawowe wiadomości o Księdze Psalmów (m.in. na temat jej autorstwa)

- wymienia podstawowe rodzaje psalmów

- rozpoznaje rodzaj wskazanego psalmu

- interpretuje psalmy biblijne jako uniwersalną opowieść o relacjach między człowiekiem a Bogiem

- określa obraz Boga przedstawiony w psalmach, przywołując zastosowane środki językowe (np. porównania, epitety, symbole)

- odwołując się do wybranych fragmentów, wskazuje symboliczność języka psalmów

- podaje najważniejsze przekłady psalmów na język polski

inne wybrane psalmy w różnych tłumaczeniach (przypomnienie z gimnazjum)

- czyta głośno, z właściwą dykcją i intonacją fragmenty Pieśni nad Pieśniami

- swoimi słowami przedstawia ich temat, charakteryzuje uczestników dialogi

- w czytanych fragmentach wskazuje cechy pieśni miłosnej

- odczytuje religijny sens miłosnego dialogu

- wskazuje charakterystyczne obrazy i symbole, odczytuje ich symboliczny sens (korzysta ze słowników i leksykonów)

- wyjaśnia, dlaczego Pieśń nad Pieśniami znalazła się wśród tekstów religijnych

- przedstawia obraz miłości ukazany w hymnie św. Pawła

- w utworze św. Pawła wskazuje cechy gatunkowe hymnu

- określa, jaki obraz miłości wyłania się z Biblii

- przedstawia różne koncepcje miłości obecne w kulturze europejskiej (np. miłość kochanków, miłosierdzie, chrześcijańska wspólnota), odwołując się do znanych sobie utworów literackich i filmów; konfrontuje je z biblijnym obrazem miłości

(fragm.)
Hymn o miłości z Pierwszego listu św. Pawła do Koryntian

(przypomnienie lektury z gimnazjum)

- streszcza (opowiada) wskazane przypowieści

- interpretuje przedstawione przypowieści, odczytując ich warstwę symboliczną

- przedstawia przypowieść (parabolę) jako gatunek literacki

- przedstawia cechy przypowieści biblijnych

- we wskazanych fragmentach odnajduje charakterystyczne cechy stylu biblijnego (paralelne konstrukcje składniowe, rozpoczynanie zdań od spójników, podział na wersety, przestawny szyk zdania, charakterystyczne słownictwo itd.)

- o miłosiernym Samarytaninie,

- o synu marnotrawnym,

- o kąkolu, o siewcy

- o pannach mądrych i głupich
PROPONOWANE KONTEKSTY

Malarstwo, np. Rembrandt, Powrót syna marnotrawnego

- krótko przedstawia kilku wybranych proroków Starego Testamentu

- wyjaśnia znaczenia słów: prorok, profeta, teofania

- czyta fragmenty Księgi Izajasza, wskazując ich sensy dosłowne i symboliczne

- przedstawia (swoimi słowami) wizję Izajasza

- wskazuje (na przykładach), jaka była rola proroków Starego Testamentu

- wskazuje charakterystyczne cechy stylu i główne środki stylistyczne języka Księgi Izajasza (np. paralelizmy składniowe)

- czyta ze zrozumieniem tekst popularnonaukowy; znajduje w nim informacje potrzebne do zrozumienia księgi biblijnej

- w czytanym tekście popularnonaukowym znajduje tezy i argumentację

(fragm.)
A. Świderkówna, Prorocy

- wyjaśnia znaczenie słowa „apokalipsa” (objawienie, odsłonięcie)

- podaje podstawowe informacje na temat Apokalipsy św. Jana

- wskazuje w niej cechy proroctwa

- opowiada, jakie wydarzenia, według Apokalipsy św. Jana, nastąpią przy końcu świata

- wymienia najważniejsze symbole Apokalipsy i podaje ich znaczenia (np. Baranek, siedem pieczęci, czterej jeźdźcy, Bestia, Babilon)

- wskazuje najważniejsze cechy stylu Apokalipsy św. Jana (wizyjność, symboliczność, hiperbolizacja)

- przedstawia apokalipsę jako biblijny gatunek literacki

- wskazuje charakterystyczne środki stylistyczne (zwłaszcza z zakresu słownictwa i składni) i określa ich funkcje w wierszu

- wyjaśnia, na czym polega szczególność wizji końca świata w wierszu poety współczesnego

- w czytanym utworze wskazuje nawiązania do Apokalipsy i określa ich funkcję

- określa styl i nastrój wiersza

grafika:

- opowiada (streszcza) wskazane przez nauczyciela opowieści biblijne

- lokalizuje najważniejsze postacie, motywy i obrazy biblijne (np. wieża Babel, Arka Noego, Dziesięcioro Przykazań, Józef, Mojżesz, walka Dawida z Goliatem, świątynia Salomona, niewola babilońska)

- uzasadnia, dlaczego każdy Europejczyk (niezależnie od światopoglądu i wyznania) powinien poznać Biblię

- interpretuje opowieści biblijne, odczytując ich znaczenie paraboliczne (symboliczne) w kontekście całej Biblii

- na przykładach fragmentów wskazuje charakterystyczne cechy stylu biblijnego

- komentuje obecność motywów biblijnych w dziełach pochodzących z różnych epok (np. w malarstwie lub w poezji współczesnej)

- wskazuje przykłady funkcjonowania toposów biblijnych w kulturze (np. wieża Babel)

- w swoich wypowiedziach używa poprawnie pojęć: archetyp, topos

- wskazuje wywodzące się z Biblii związki frazeologiczne obecne w naszym języku, wyjaśnia ich przenośne znaczenie

- wymienia pochodzące z Biblii nazwy własne, które w tradycji europejskiej utrwaliły się jako rzeczowniki pospolite (np. sodoma i gomora, apokalipsa, judasz)

- poprawnie używa biblizmów w zdaniach

- odczytuje wiersz Herberta jako wykładnię

znaczenia Biblii w życiu człowieka

(przypomnienie fragmentów i wiadomości z gimnazjum)