Marek Aureliusz  Marek Aureliusz Antoninus, Marek Anniusz Aureliusz Werus (Marcus Aurelius Antoninus, Marcus Annius Aurelius Verus; ur. 26 kwietnia 121 w Rzymie, zm. 17 marca 180 w Vindobonie, ob. Wiedeń) – cesarz rzymski, pisarz i filozof.
Urodzony w południowej części Rzymu. Jego ojciec, Annius Verus, zmarł gdy Marek miał 11 lat. Otrzymał staranne, wszechstronne wykształcenie.
Został adoptowany przez swego wuja Antonina Piusa (żona Antonina - Faustyna Starsza była jego ciotką) 25 lutego 138 roku. W 145 poślubił jego córkę - Faustynę, podczas 30 lat małżeństwa miał z nią 13 dzieci, z których jedynie jeden syn i cztery córki, przeżyły go:
-
Annia Aurelia Galeria Faustina (147 - po 165), babcia cesarzowej Annii Faustiny,
-
tzw. gemellus Lucillae (zm. ok. 150), brat-bliźniak poniższej,
-
Annia Aurelia Galeria Lucilla (148/150-182), siostra-bliźniaczka powyższego, żona współcesarza - Lucjusza Verusa,
-
Titus Aelius Antoninus (po 150 - przed 7 marca 161),
-
Titus Aelius Aurelius (po 150 - przed 7 marca 161),
-
Hadrianus (152 - przed 7 marca 161),
-
Domitia Faustina (po 150 - przed 7 marca 161),
-
Fadilla (159 - po 192), babcia cesarzowej Annii Faustiny,
-
Annia Cornificia Faustina Minor (160 - między 211-217),
-
Titus Aurelius Fulvus Antoninus (161-165), brat-bliźniak poniższego,
-
Lucius Aurelius Commodus (161-192), brat-bliźniak powyższego, cesarz rzymski,
-
Marcus Annius Verus Caesar (162-169),
-
Vibia Aurelia Sabina (170 - przed 217).
Był cesarzem rzymskim od 161 roku i następcą Antonina Piusa. Sprawował rządy wraz z niedołężnym przybranym bratem - Lucjuszem Werusem. Czasy rządów Marka Aureliusza przypadły na okres bardzo trudny: nieustających wojen i klęsk żywiołowych (wylew Tybru, głód, rozruchy uliczne, pożary, plaga szarańczy, epidemia dżumy). Głównymi wrogami Rzymu były wówczas plemiona germańskie i Partowie. Marek Aureliusz zmarł na dżumę w trakcie wyprawy wojennej przeciw Markomanom 17 marca 180 roku w Vindobonie (dzisiejszy Wiedeń).
Marek Aureliusz jest znanym stoikiem. Nazywany jest filozofem na tronie. Jego dzieło Rozmyślania (taki tytuł przyjął się w tłumaczeniach, oryginał to: Do siebie samego), napisane w grece, przetrwało wieki i nadal jest źródłem inspiracji. Wyłania się zeń obraz władcy jako człowieka skromnego i ze wszech miar umiarkowanego. Ironią wydaje się więc fakt, że jego syn, a jednocześnie następca, Kommodus zapisał się w historii jako władca gwałtowny i okrutny (starożytne plotki głosiły zresztą, że Kommodus nie jest synem Marka Aureliusza, lecz gladiatora).
Poglądy:
-
Uczył panowania nad emocjami. Uważał, iż nie należy dążyć do rozkoszy, sławy czy bogactwa. Spokój powinniśmy odnajdować w pracowitości oraz życzliwym, choć nieco sceptycznym stosunku do innych, a także sumiennym wypełnianiu własnych obowiązków.
-
Świat jest teatrem, ludzie aktorami wyznaczonymi do odegrania skromnej zazwyczaj roli. Nie należy buntować się i lękać się śmierci, która mieści się w naturalnym porządku świata (z fragmentów Jana Tomkowskiego).
Marek Aureliusz prowadził skromne, spokojne życie zgodne z surowymi zasadami stoickimi. Miał głębokie poczucie obowiązku służenia krajowi i obywatelom. Dbał o dobre stosunki z senatem, przeprowadził reformy w dziedzinie administracji i prawa cywilnego. Za czasów jego panowania dochodziło jednak do licznych prześladowań chrześcijan, przez co zapisał się w pamieci potomnych jako prześladowca. W Muzeum Kapitolińskim znajduje się jego popiersie z okresu młodości, zaś na placu przed Muzeum stoi pomnik konny Aureliusza. Ten najlepszy wizerunek cesarza ocalał dzięki złudzeniu późniejszych chrześcijan, że ten pomnik przedstawia cesarza Konstantyna I Wielkiego, który edyktem mediolańskim dał im swobodę wyznania. Po śmierci ubóstwiony; pochowany w Mauzoleum Hadriana
Bibliografia -
Grimal P., Marek Aureliusz, tłum. A. Łukaszewicz, PIW, Warszawa 1994.
-
Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. t. I, Warszawa 1992.
-
Herodian, Historia cesarstwa rzymskiego., przekł., wstęp i komentarz J. Wolski, Ossolineum, Wrocław 2004.
-
Historycy cesarstwa rzymskiego. Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana., przekł., wstęp i komentarz H. Szelest, ISKRY, Warszawa 1966.
-
Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, ISKRY, Warszawa 2006.
-
Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, ISKRY, Warszawa 2006.
-
Parain Ch., Marek Aureliusz, tłum. J. Rogoziński, Warszawa 1962.
-
Władcy i wodzowie starożytności. Słownik, pod red. P. Iwaszkiewicz, W. Łoś, M. Stępień, Warszawa 1998.
|
