Marek Chmielewski, prof. dr hab.
C.V. Informacja
Miejsce zatrudnienia i stanowisko:
-
1965-1968, asystent, Katedra Chemii Organicznej PW,
-
Od 1969, doktorant, od 1972 pracownik Instytut Chemii Organicznej PAN
Wykształcenie i stopnie oraz tytuły naukowe
-
magister Politechnika Warszawska, Wydział Chemiczny, technologia
organiczna, 1965
-
doktor Instytut Chemii Organicznej PAN, chemia organiczna, 1972
-
doktor hab. Instytut Chemii Organicznej PAN, chemia organiczna, 1981
-
profesor Instytut Chemii Organicznej PAN, chemia organiczna, 1991
-
czł. koresp. PAN 2002
Przebieg pracy zawodowej
-
1965-1968 Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej
-
1969-1971 Studium doktoranckie Instytutu Chemii Organicznej PAN
-
1972- obecnie Instytut Chemii Organicznej PAN
-
1987-2004 Z-ca Dyrektora Instytutu
-
2004-2010 Dyrektor Instytutu
-
1994-2006 Z-ca Sekretarza (Przewodniczącego) Wydziału III PAN
-
1994-2010 Czł. Zespołu Nagród Premiera, 2004-2006 Przewodniczący Zespołu
-
2007-2010 Czł. Rady NCBiR
-
2007-2010 Przewodniczący Rady Dyrektorów Placówek Naukowych PAN
-
2011-2014 Wiceprezes PAN, kadencja 2011-2014
Staże zagraniczne:
-
1973-1974 staż podoktorski, Purdue University, Indiana, USA (1 rok)
-
1979-1981 staż naukowy, Uniwersytet Południowego Illinois, Carbondale,
Illinois, USA (15 m-cy)
-
1988 wizytujący profesor, Purdue Uniwersity, Indiana, USA (3 m-ce)
-
1990 wizytujący profesor, Purdue Uniwersity, Indiana, USA (4 m-ce)
-
1992 wizytujący profesor, Uniwersytet Sevilli, Sevilla, Hiszpania (1 m)
Najważniejsze międzynarodowe i krajowe wyróżnienia wynikające z prowadzenia badań naukowych:
-
Nagroda PTChem dla młodych pracowników naukowych, 1973.
-
Nagroda Zespołowa Sekretarza Naukowego PAN 1972, 1980, 1987.
-
Nagroda Wydziału III PAN 1983.
-
Medal im. St. Konstaneckiego PTChem. 1994.
-
Nagroda im. M. Skłodowskiej Curie PAN 1998.
-
Stypendium JSPS (Japonia) 1999
-
Stypendium „Royal Society Journals Grant” Wielka Brytania 2003
-
Francusko-Polska Nagroda Francuskiego Towarzystwa Chemicznego 2009
Podsumowanie dorobku naukowego
-
łączna liczba publikacji - 250
-
liczba cytowań bez autocyt. – około 2200
-
liczba wypromowanych doktorów 22
Abstrakt referatu
Reakcja Kinugasy jest niezwykle atrakcyjną bezpośrednią metodą syntezy β-laktamów, która przebiega z tzw. pełną ekonomią atomową. Polega ona na katalizowanej solami miedzi Cu(I) kaskady cykloaddycja/przegrupowanie przebiegającej z udziałem terminalnych acetylenów i nitronów w obecności zasady. Pierwszy etap jest 1,3-dipolarną cykloaddycją nitronu do acetylenku miedziawego. Cykloaddukt ulega następnie przegrupowaniu z kontrakcją pierścienia pięcioczłonowego do czteroczłonowego. Protonowanie enolanu kończy sekwencję reakcji. Odkryta na początku lat siedemdziesiątych, przez ponad dwadzieścia lat nie była przedmiotem intensywnych badań. W latach dziewięćdziesiątych zwrócono na nią uwagę, ponieważ jest pokrewną do tzw. „clic reaction” azydków z terminalnymi acetylenami, którą lansował prof. B. Sharpless. Osiem lat temu podejmując pracę nad tą reakcją, pokazaliśmy, że reakcja przebiega nie tylko z diarylowemi nitronami i arylo-acetylenem. Zademonstrowaliśmy, że zarówno alifatyczne chiralne acetyleny jak i chiralne cykliczne nitrony oferują wysoką stereoselektywność reakcji umożliwiając syntezę wielu ważnych terapeutycznie związków β-laktamowych. Zaproponowaliśmy stereochemiczny przebieg reakcji, który wyjaśnia kierunek indukcji asymetrycznej. Posługując się reakcją Kinugasy opracowaliśmy formalną syntezę inhibitora cholesterolu „Ezetimibe”, atrakcyjną syntezę, naturalnego antybiotyku karbapenemowego – tienamycyny, podstawowego substratu w przemysłowej syntezie antybiotyków karbapenemowych i karbacefemowych tzw. „β-laktamu Kaneka”, a także formalną syntezę antybiotyku monobaktamowego „Carumonam”. Metody te są przedmiotem zgłoszeń patentowych i kilkunastu publikacji.
|
