Janusz Justyński – „Historia doktryn polityczno-prawnych” – streszczenie
CZĘŚĆ I
CZĘŚĆ I - STAROŻYTNOŚĆ
U ŹRÓDEŁ CYWILIZACJI I REFLEKSJI POLITYCZNEJ
-
Najstarsze ogniska cywilizacji
-
Dzieje ludzkości zaczęły się przed 2 milionami lat, a „anatomicznie współczesne istoty ludzkie” pojawiły się przed 40 tys. Lat
-
Starożytne cywilizacje wyrastały w dolinach wielkich rzek
-
Proces kształtowania się społeczeństw starożytnych trwał kilkanaście tysięcy lat
-
Teokratyczny charakter władzy
-
Wierzono w potęgę sił nadprzyrodzonych oraz dążono do ich pozyskania dla realizacji celów ziemskich
-
Wynoszono władzę państwową ponad poziom życia rodowego i konstruowano przeświadczenie o jej filiacjach ze światem bogów – teokratyczne uzasadnienie uprawnień władzy
-
Przekonanie o boskim charakterze władzy wiązało się z geograficznym usytuowaniem kraju
-
Egipt – oddzielony od świata – trwało długo
-
Mezopotamia – władca musiał walczyć z najeźdźcą i bronić wizerunku
-
Eudajmonizm
-
Oznaczał troskę o dobro poddanych, kreowanie wyobrażenia o władzy opiekuńczej było jej stałą cechą
-
Stanowienie prawa fundamentalnym uprawnieniem teokratycznego władcy (Hammurabi łączył z ideą porządku i dobrych rządów) oraz idea trwałości państwa
-
Majestat władzy
-
Podkreślany przez tytuły, skomplikowany rytuał dworski, szczególną rolę stanu kapłańskiego
-
Pojawiła się idea tolerancji religijnej (Asioka)
Rozdział 1 – REFLEKSJA POLITYCZNA W MYŚLI STAROŻYTNEGO EGIPTU
-
Zarys dziejów
-
Państwo trwało nie krócej niż 30 wieków, upadło 641r. n.e. – podbój arabski
-
Państwo i jego ideologia
-
Rzeka wymuszała organizowanie się ludności, 2850 – Menes – scentralizowane państwo z absolutną władzą faraona, opartą na stanie kapłańskim, aparacie urzędniczym oraz armii
-
Kapłaństwo tworzyło wyobrażenia, które określały światopogląd oraz koncepcję władzy państwowej
-
Politeizm – panteon bóstw rozbudowany, ważne miejsce w nim miał faraon – bóg lub syn boży
-
Warstwa kapłańska kustoszem boskiego charakteru władzy państwowej
-
Teoria organiczna
-
Egipska koncepcja władzy
-
Faraon – uosobienie państwa oraz ziemska inkarnacja bóstwa, izolacja od społeczeństwa
-
Miał utrzymywać ład i sprawiedliwość – co wymagało od niego pobożności, łagodności oraz opanowania
-
Wyobrażenie piramidy
-
Ideały społeczne
-
Stare Państwo – polityka zagraniczna oparta na idei pokoju
-
Ammenemhat I – ideał troski o dobro poddanych ale „lud szanuje tego, co go trzyma w trwodze”
-
Ze źródeł ukazuje się ciężka praca i ideał życia pozagrobowego
-
Bunty ludu kończyły się na obaleniu starego systemu
-
Teokracja kapłańska
-
Przejęcie władzy przez Herhora – koncepcja bezpośrednich rządów Ammona-Re, krótko
-
Stabilność teokratycznego poglądu na władzę państwową
Rozdział 2 – REFLEKSJA POLITYCZNA LUDÓW MEZOPOTAMII
-
Wprowadzenie
-
Od końca 5 tys. p.n.e. organizacje protopaństwowe – patesjaty
-
Wcześnie powstają ośrodki miejskie
-
Idee polityczne Babilonii
-
Boski kult władcy nie był stałą doktryną państwową, zależał od osiągnięć władcy
-
Państwo babilońskie – potęga polityczna, siedlisko wielkiej kultury i cywilizacji
-
Hammurabi skodyfikował prawo – miał świadomość że sprawny system to gwarant pomyślności kraju – w kodeksie także zakres jego władzy, jej żródła, charakter i cel, a także rozwinięcie idei trwałości prawa
-
Troska o dobro poddanych zasadniczym składnikiem koncepcji władzy
-
„Enuma elisz” – dominacja Babilonu nad światem
-
„Gilgamesz” – przesłaniem dążenie do prawego i sprawiedliwego życia
-
Idee polityczne Asyrii
-
Państwo zaborcze, despotyczne, kult brutalnych polowań oraz idea podbojów
-
Państwo policyjne, duża rola tajnej policji, wywiadu wojskowego, brutalnej dyplomacji; przesiedlanie całych ludów oraz ultimatum
-
Idee polityczne Persji
-
Zoroastryzm ukształtowany przez Zaraustrę (Awesta) – walka dobra (Ahura Mazda) za złem (Aryman); dualizm świata bogów a także na ziemi; dobro ma zatriumfować
-
Koncepcja dobrego ładu – aszy –podstawy boskiego porządku a także ziemskie pojęcie sprawiedliwości
-
Państwo perskie poprzez podboje realizuje koncepcje uniwersalnego królestwa dobra; drugwani; władca perski opiekunem wszystkich poddanych
Rozdział 3 – REFLEKSJA POLITYCZNA CHIN STAROŻYTNYCH
-
Rys historyczny
-
2205 p.n.e. najstarsze państwo Sia, 1211 n.e. Chiny ulegają ekspansji Czyngis-Chana
-
Konfucjanizm
-
Podstawą „Pięcioksiąg”, którego autorstwo wiązane jest z osobą Konfucjusza – zasadniczym motywem nakaz przywrócenia dawnych stosunków: dawnych instytucji politycznych i społecznych, tradycyjnych więzi społecznych, hierarchii społecznej
-
Ważne wykonywanie obowiązków, przestrzeganie norm współżycia społecznego oraz posłuszeństwo wobec władzy
-
Kun-tsy – dobry obywatel: ludzki stosunek do innych, sprawiedliwość oraz znajomość etykiety
-
Meng-tsy – kontynuator – intronizacja władcy reprezentującego nową dynastię oznacza, że niebiosa udzieliły mu wsparcia; znaczenie ceremoniału
-
Sun-tsy – właściwe rządzenie krajem polega na przestrzeganiu rytuału oraz stosowaniu nazw adekwatnych do różnych zjawisk (teoria poprawnych nazw)
-
Taoizm
-
Twórcą Lao-tsy – „Tao-te-king” – świat jest wieczny i nie ma w nim istot nadprzyrodzonych
-
Idee rytmu życia, jedności świata i zjawisk życia ludzkiego, konieczności zachowania pierwotnej prostoty natury ludzkiej
-
Pochwała skromności, spokoju, harmonii z naturą (tao); odrzucenie przemocy, dumy i zbytniej pewności siebie
Rozdział 4 – MYŚL POLITYCZNA INDII STAROŻYTNYCH
-
Wprowadzenie
-
Zasadniczy wpływ na formowanie się państwowości tego regionu miała ekspansja Ariów
-
Ariowie wprowadzili podział społeczeństwa na warny (barwy) oraz kasty
-
Religia i kultura
-
„Wedy”, „Rygweda”- 4 stany, reinkarnacja
-
Braminizm przechodzi ewolucją przybierając postać dżinizmu oraz buddyzmu
-
Buddyzm – 6w. p.n.e. – proces ewolucji dokonuje się według starych praw przyczynowości, którym podlegają także bogowie; obraz idealnego społeczeństwa: bezklasowego, rządy sprawowane przez zgromadzenie ludowe, bez własności prywatnej
-
Rodzaj kontynuacji braminizmu – hinduizm – „Mahabharata” i „Ramajana” – podkreśla rolę braminów, naczelny nakaz – izolacja od warstw niższych
-
Idee polityczne Asioki (3w. p.n.e.)
-
Asioka zakończył proces jednoczenia Indii Północnych i Środkowych
-
Dhamma – sprawiedliwość, uzupełniana przez prawo pisane i zwyczaj, orędzia Asioki – zaniechanie przemocy, tolerancja religijna; dharma
-
Troska o dobro poddanych
-
Po upadku imperium idea jedności Dekanu przetrwała
Rozdział 5 – GŁÓWNE WĄTKI REFLEKSJI POLITYCZNEJ DAWNEGO IZRAELA
-
Wprowadzenie
-
Dzieje dawnego Izraela od w 19 p.n.e. do roku 70 n.e.
-
Wyróżniała ich wiara w jednego boga
-
Teza o szczególnym posłannictwie ludu Izraela, przymierzu i opiece boga nad ludem wybranym
-
Stary Testament – Miszna – Gemara – Talmud
-
Dzieje dawnego Izraela
-
1280-1159 p.n.e. – dotarcie na Synaj, objawienie Dekalogu
-
Ukształtowanie się monarchii
-
Okres podzielonego królestwa – prorocy – obdarzeni darem wieszczenie słowa bożego; mesjanizm
-
Judaizm – wcześniejsze tendencje uniwersalistyczne Jahwe ustępują myśli o wyjątkowym uprzywilejowaniu Izraela
-
Struktury organizacyjne
-
Na czele poszczególnych pokoleń stali naczelnicy, a od osiedlenia się w Kanaan sędziowie
-
W okresach zagrożenia władza składana w ręce jednego
-
Ukształtowanie się monarchii – namaszczenie – król sprawuje władzę w imieniu Jahwe – teokratyzm
-
Źródła
-
Księga Praw Starego Testamentu (Dekalog)
-
Z Dekalogu wyprowadzono nakaz miłości bliźniego oraz przestrzegania sprawiedliwości
-
Z dawnych wierzeń usunięto kanon dziedziczenia przez dzieci win ich rodziców oraz potępiano przyjmowanie przez sędziów prezentów od stron procesu
-
Prorocy
-
Znaczny wpływ na postawy społeczne, także władców
-
Przeciwstawiali się tendencjom politeistycznym – w ich nauce Jahwe ponownie uniwersalny, opiekuńczy
-
Mesjanizm
-
Zjawisko połączone z wystąpieniem proroków
-
Mesjasz-Odkupiciel przyjdzie po to, aby swą męką odkupić cały świat
-
Bóg domaga się spełnienie powinności moralnych, nie ofiar, jest bogiem sprawiedliwości, prawdy i praworządności
-
Końcowe stulecia starej ery - judaizm – mesjanizm interpretowany w duchu nacjonalistycznym, Mesjasz to raczej potężny władca niż duchowy przywódca
-
Podziały religijno-społeczne
-
Saduceusze – wyższe warstwy kapłańskie oraz arystokracja
-
Faryzeusze – warstwy średnie
-
Sadokici i esseńczycy – równość społeczna, odrzucenie niewolnictwa, Mesjasz ma byś nauczycielem Sprawiedliwości, który odbędzie sprawiedliwy sąd nad wszystkimi ludami
-
Zeloci (gorliwi) – rodzaj ludowej partii patriotycznej, uważali się za jedynych obrońców prawa i egzystencji Żydów, odrzucali obce panowanie
Rozdział 6 – MYŚL GRECKA
-
Pojęcia polityczne okresu przedklasycznego
-
Poematy homerowe – Iliada i Odeseja
-
Świat ludzi i bogów tworzy jedną, przenikająca się wzajemnie całość, bogów odróżnia większa moc i nieśmiertelność
-
Jest to świat wyobrażeń arystokracji greckiej, Homer odcina się od dołów społecznych
-
Bliski Homerowi świat patrymonialnych władców, szlachty i herosów (basileus, rada starszych-bule, w stanie zalążkowym agora-zgromadzenie ludowe); nie ma jeszcze pogardy do pracy
-
Nie ma prawa w znaczeniu pr. Stanowionego (nomos); Themis – wyraża boską wolę; uosobieniem Temida, która wspomaga Dike
-
Sąd polubowny, brak przestępstwa ściganego z urzędu ale myśl o porządku prawnym wynikającym z woli boskiej
-
Hezjod z Askry
-
Proces ponownego przechodzenia prerogatyw królewskich do rąk szlachty – centralny element tła jego twórczości
-
„Prace i dni”, „Teogonia” – obraz trudu chłopskiego, chciwość i sprzedajność możnych, godność pracy ludzkiej, błędne łączenie szlachectwa z bogactwem, potępił sprzedajne sądy
-
Prawa Zeusa winny być wzorcem dla innych norm; Dike wspomagana przez 3 bóstwa
-
Teognis z Megary
-
Obraz przejęcia przez lud władzy sprawowanej dotąd przez arystokrację (rzecznik jej supremacji)
-
Godzi w lud gminu – podły, występny, zły
-
Tworzy swego rodzaju terminologię demagogiczno-partyjną
-
Główne wątki myśli politycznej tzw. filozofów przyrody
-
Tales z Miletu
-
Pierwszy krok na drodze wyjaśniania wszystkich zjawisk zachodzących w świecie, sprowadził je do jednego pierwiastka – wody
-
Poznanie samego siebie; 1szy monopol
-
Rzecznik idei panhelleńskiej, najlepszy ustrój taki, w którym nie ma zbyt dużych różnic majątkowych
-
Rozwój poprzez walkę przeciwieństw występujących we wszystkich zjawiskach
-
Pitagoras z Samos
-
Pierwszy użył poj. Filozofia, czynnik kształtujący i kształtowany, dwoistość duszy i ciała, celem życia oczyszczenie z grzechów
-
Ład kosmiczny – zjawiska przebiegają z matematyczną dokładnością
-
Zwolennik opcji arystokratycznej (rządy ludzi najlepszych)
-
Hippodamos z Miletu – model państwa idealnego- 3 stany, 3 działy ziemi, 3 rodzaje przestępstw
-
Heraklit z Efezu
-
Pods. pierwiastek – ogień – żywa, myśląca materia; jego przekształcanie kierowane jest przez boski rozum – logos
-
Nierówność w społeczeństwie zupełnie naturalna, a dążenie do równości występne
-
Pojęcie normy prawa stanowionego – nomos; o prawo należy walczyć, stanowi ono podstawę i oparcie państwa
-
Heraklityzm (wariabilizm) – zjawisko powszechnej zmienności, odnoszone także do stosunków społecznych
-
Eleaci
-
Podstawa stosunków wyst. w przyrodzie – zasada niezmienności
-
Przyrodą włada utożsamiany z kosmosem Bóg
-
Tendencje demokratyczne, ale mądrości podstawą systemu prawnego i politycznego
-
Atomiści i Demokryt z Abdery
-
Wszystkie zjawiska przyrody mają strukturę materialną – materializm
-
Atomizm – materia składa się z drobnych, niepodzielnych cząsteczek – atomów
-
Rozum i umiar „zarówno w pożądaniach, jak i w stanie posiadania dóbr”
-
Etyka i prawo podstawami funkcjonowania społeczeństwa
-
Sprawiedliwość to wykonywanie obowiązków, a jej wzgardzenie rodzi potrzebę wydawania norm prawnych – jedna z podstaw życia społecznego
-
Władza to nie przywilej ale sztuka, starał się łączyć kompetencję z rządami demokratycznymi
-
U progu oświecenia
-
Forma organizacyjna – polis – obszar niewielkiej wyspy bądź otoczonego murem miasta z przyległymi terenami
-
Powst. ustroju demokratycznego w Atenach: prawo Drakona (po raz pierwszy stwarzające poczucie pewności prawa), reformy Solona, tyrania Pizystrata, reformy Kleistenesa
-
wzmocnienie znaczenie głównych instytucji demokratycznych- zgr. Ludowego, rady 500 i sądu przysięgłych
-
Doktryna polityczna demokracji
-
Demokracja – forma ustrojowa, w której władzę sprawuje lud, podkreślano że można czynić i mówić to co się uważa za stosowne
-
Wolność wypowiedzi, podkreślano hasło zgody i harmonii a także równość praw [jednakowa waga głosu obywatela, dostęp do sprawowania władzy, równe traktowanie, tendencja do eliminowania różnic majątkowych]
-
Wystąpienie Peryklesa – dem. szkołą wychowania Hellady, oparta na większości obywateli, jednostkę ceni się ze wzglądu na jej talenty osobiste, osiąganie zaszczytów przez służbę ojczyźnie, w życiu państwowym kierowanie się zasadą wolności
-
Demostenes – wskazywał ideał miłości ojczyzny, nawoływał do zgody i pojednania wszystkich Greków
-
Sofiści
-
„kramarze wiedzy” – nie szukali prawdy ostatecznej, podkreślali względność (relatywizm) wszelkich prawd, wskazywali na indywidualistyczny charakter poznania; silny bodziec dla rozwoju stwarzała demokracja – opanowanie sztuki przemawiania, ważna rola w podnoszeniu techniki argumentacji
-
Protagoras z Abdery – nurt relatywistyczno-subiektywistyczny, kwestionował możliwość osiągnięcia prawdy ostatecznej; moralność, prawo i państwo są względne i zalezą od umowy między ludźmi
-
Państwo jest rezultatem zgody jego obywateli, wspólne decyzje ponad stanowiskami jednostek, państwo decyduje co jest sprawiedliwe
-
Dążenie do pogodzenia interesów jednostki z interesami państwa
-
Georgiasz z Leontinoj
-
Rozwijał retorykę i dialektykę
-
Nihilizm poznawczy i etyczny – każde twierdzenie fałszywe, nic nie istnieje
-
Zdolność dobierania argumentów decyduje o tym co słuszne a co nie
-
Nie ma stałych zasad postępowania
-
Idea zjednoczenia się wszystkich Greków
-
Kalikles i Trazymach – teorie siły
-
Rozróżnienie sprawiedliwości opartej na naturze rzeczy i ustanowionej przez ludzi
-
Wg natury gorsze jest doznawanie krzywdy, wg praw ludzkich jej wyrządzanie
-
Sprawiedliwe by jednostka lepsza miała więcej; dążenie do zastąpienia ustalonych przez większość norm zasadami sprawiedliwości naturalnej, kult siły, negacja zasad etycznych
-
Trazymach – państwo i sprawiedliwość to dzieło ludzi silnych, ustanawiających to, co im przynosi korzyść
-
Teorie prawno-naturalne Antyfona i Hippiasza z Elidy
-
Antyfon – prawa ustanowione przez ludzi są dowolne, podczas gdy prawa natury są konieczne i obowiązują same przez się, ich naruszenie jest zawsze naganne, tworzą podstawowe standardy postępowania ludzkiego
-
Hippiasz z Elidy – wszyscy ludzie podobni, współobywatele świata, prawo stanowione zmusza ich do czynienia rzeczy sprzecznych z naturą; prawa natury są powszechne i mają trwałą moc; nie można żądać posłuszeństwa zmiennym zasadom prawa stanowionego
-
Sokrates i sokratycy
-
Metoda sokratyczna polegała na uprawianiu dialektyki
-
Hasłem poznanie samego siebie, celem uszczęśliwienie rodzaju ludzkiego cierpiącego pod brzemieniem niewiedzy
-
Cnota tożsama z wiedzą – źle czyni się pod wpływem niewiedzy
-
Prawdziwa wolność – opanowanie namiętności
-
Sprawiedliwość podwaliną życia; obywatel, który nie akceptuje systemu prawnego państwa, winien je opuścić
-
4 formy ustrojowe, prawidłowe monarchia i arystokracja (rządy najlepszych) – bo tylko wtedy podstawę rządów tworzy dążenie do dobra ogółu oraz prawo
-
Przeciwnik demokracji – lekceważy kryterium kompetencji
-
Ksenofont
-
Doniosłość postawy etycznej rządzącej elity (bliskie ideały mon.-arystokratyczne)
-
Troska o przymioty etyczne poddanych zadaniem każdego władcy
-
Odrzucał demokrację – prawo nie jest w stanie zastąpić edukacji moralnej
-
Izokrates
-
Relatywizm filozoficzny
-
Cenił mieszanką arystokracji z demokracją – władza w ręku najcnotliwszych
-
Cynicy i cyrenaicy
-
Państwo schodzi na plan dalszy i ustępuje poglądom kosmopolitycznym
-
Antystenes z Aten – cnota (wiedza) wystarczającym warunkiem szczęścia, cnotliwe życie zgodne z naturą, zniesienie własności prywatnej oraz granic państwowych
-
Arystyp z Cyreny – twórca szkoły cyrenaików, rzecznik kosmopolityzmu i utylitaryzmu, ludzie dążą do przyjemności, instytucje publiczne i sprawiedliwość to pojęcia sztuczne i względne
-
Hegezjasz z Cyreny – prawdziwego szczęścia nie można osiągnąć, zalecał samobójstwo
-
Filozoficzno-polityczny system Platona
-
Demokracja to ustrój z gruntu zły
-
Idealizm obiektywny – świat, w którym żyjemy, postrzegany zmysłami, jest jedynie kopią, wtórnym odbiciem doskonałego świata idei
-
Kształtując duszę można ożywić obrazy postrzegane przez nią podczas pobytu w świecie idei i tym samym poznać Prawdę i główną z cnót- ideę Dobra; teoria reinkarnacji
-
Timokracja – oligarchia – demokracja – tyrania –nietrwałe, ale człowiek nie może istnieć poza organizacją państwową
-
Ludność państwa idealnego dzieli się na rządzących (rządcy i wojownicy) i rządzonych (klasa pracująca) – państwo takie mężne, mądre, umiarkowane i sprawiedliwe
-
Państwo na korzystnym teryt. (negatywny wpływ cudzoziemców)
-
Rządcy wyselekcjonowani spośród mędrców; proces wychowawczy – sofokracja
-
Wojownicy – siła zbrojna a zarazem aparat wykonawczy
-
„Prawa” – nowy projekt ustrojowy, własność prywatna jako należąca do ogółu obywateli, przywraca rodzinę; ustrój – pośredni między monarchią a arystokracją lub demokracją; prawa miały regulować wszystkie dziedziny życia
-
Chciał, aby „prawo było panem zwierzchników, a zwierzchnicy sługami praw”
-
Arystoteles – twórca systemów filozoficzno-politycznych
-
Synteza czynników empiryczno-racjonalistycznych i idealistycznych
-
Sądy ogólne winny wynikać ze zgromadzonych uprzednio doświadczeń
-
Szczęście można osiągnąć przez cnotę, cn. intelektualne i moralne
-
Wychowawcza rola państwa sprowadza się do wdrażania obywateli do życia cnotliwego; złoty środek
-
Sprawiedliwość – środek między wyrządzaniem z znoszeniem bezprawia; polityczna oraz w znaczeniu szczególnym
-
Państwo kategorią bardziej pierwotną niż jednostka – człowiek z natury istotą państwową
-
Inne rozumowanie – państwo wraz ze stopniowym wzrostem rodzaju ludzkiego
-
„państwo to naturalna, doskonała oraz zupełnie samowystarczalna wspólnota osad, która powstała za względu na potrzeby życia dla popierania najwyższego dobra”
-
„ustrój to ujęcie w pewien porządek władz w ogóle”, tam gdzie ubodzy mają liczebną przewagę nad jakością bogatych powstaje demokracja, a gdy przeważają cechy jakościowe bogatych – oligarchia
-
Ustroje prawidłowe: monarchia, arystokracja, politea, zwyrodniałe: tyrania, oligarchia, demagogia
-
Ustroje prawidłowe sprawowane są w interesie ogółu, nieprawidłowe – grupy ludzi
-
Najlepsze ustroje państwowe zajmują środek między krańcowościami, politea, dominacja stanu średniego
-
Naruszenie równowagi między czynnikiem ilościowym i jakościowym w państwie prowadzi do przewrotu
-
Państwo najlepsze dąży do zapewnienie szczęścia ogólnego – wychowanie, drobiazgowe uregulowanie życia
-
Własność prywatna, mały obszar, korzystne położenie, samowystarczalne
-
Nieodzowność i naturalność niewolnictwa
-
Doktryny hellenizmu
-
„ojczyzna tam, gdzie dobrze”
-
Stoicyzm – interpretowano świat w duchu materialistycznym i monistycznym zarazem
-
Źródło poznania – wrażenie zmysłowe, byt jeden, jego podstawą pramateria
-
Świat geocentryczna całość, ograniczona w przestrzeni, przejściowa w czasie, przeniknięta pierwiastkiem boskim, kosmiczna wspólnota bogów i ludzi
-
Ludzi są równi i dobrzy, najwyższe dobro szczęście człowieka osiągane przez uniezależnienie się od zewnętrznych okoliczności, przyjmowanie wszystkiego ze spokojem
-
Zenon zalecał aby mędrcy brali czynny udział w życiu publicznym
-
Wszyscy ludzie obywatelami jednego państwa światowego, gdzie stosunki opierają się na prawie naturalnym
-
Zenon z Kition – wizja państwa idealnego, odpowiednika wspólnoty ogólnoludzkiej, całkowita równość ludzi, władza w rękach mędrców
-
Panecjusz i Pozydoniusz – szczęście kreowane przez zespół czynników, ustrój mieszany, odpowiadający urządzeniom republiki rzymskiej (mężowie stanu)
-
Szacunek do pracy
-
Epikureizm
-
Epikur – próba wyjaśnienia świata w sposób naturalny oraz materialistyczny, atomizm +heraklityzm
-
Zjawiska przyrody przebiegają bez woli boskiej, religia odwołując się do strachu stanowi zgubę ludzkości
-
Do szczęścia prowadzi brak cierpienia, czwórnian leczniczy
-
Najlepszymi obywatelami egoiści, jeśli kierują się rozumem – nie krzywdzą się wzajemnie i nie wyzyskują
-
Szczęście jednostki ponad zbiorowe interesy
-
Sprawdzianem sprawiedliwości jej użyteczność dla społeczeństwa, prawo zmienne
-
Mędrcy nie powinni brać udziału w życiu publicznym
-
Czyli umowny charakter społeczeństwa i państwa oraz użyteczność tych instytucji
-
Sceptycyzm
-
Negował możliwość poznania prawdy, droga do szczęścia to obojętność dla życia i cierpienia
-
Dystans wobec kwestii etycznych – ludzie kierują się tym, do czego skłaniają naturalne popędy i panujące obyczaje oraz tym, na co wspólnie wyrazili zgodę
-
Probabilizm – rozsądne prawdopodobieństwo
-
Myśl sceptyków zabarwiona silnie cynizmem, Karneades przedstawił stan wyższej konieczności
Rozdział 7 – IDEOLOGIA POLITYCZNO-PRAWNA RZYMU STAROŻYTNEGO
-
|