GEOGRAFICZNO-LINGWISTYCZNEJ
Program nauczania nr DKOS-4015-142/02
Podręcznik: „Przeszłość to dziś”
Poziom podstawowy
Temat lekcji
|
Wymagania z zakresu kształcenia literacko-kulturowego i kształcenia językowego
|
Lektury, źródła, konteksty
|
Liczba
godzin
|
|
Poziom podstawowy
|
Poziom rozszerzony
|
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
|
W dobie kina, jazzu i psychoanalizy – charakterystyka pierwszych dziesięcioleci XX wieku
|
wskazuje główne źródła zmian świadomości społecznej i artystycznej po I wojnie światowej (np. zmiany polityczne, rozwój techniki, nowe idee społeczne), określa znaki czasu pierwszej ćwierci XX wieku,
|
wskazuje filozoficzne podstawy nowej sztuki: Bergson, psychoanaliza Freuda, Watson, krótko przedstawia początki filmu jako nowej dziedziny sztuki,
|
wykład
|
1
|
XI
|
„Zobacz naturę jako walec, kulę i stożek”. Nowe formy wyrazu w sztuce XX wieku
|
wymienia główne tendencje i hasła związane z nowymi kierunkami w sztuce (np. aktywizm, zmiana, bunt, szybkość, rozwój cywilizacyjny, masowość, zwrot ku przyszłości, odejście od naśladowczego opisu rzeczywistości, charakteryzuje nowe kierunki artystyczne – futuryzm, dadaizm, kubizm, surrealizm, ( architektura, malarstwo, muzyka, )
|
opisuje (komentuje) przykłady dzieł sztuki awangardowej, wskazując ich charakterystyczne cechy, określa postawę twórczą reprezentowaną przez artystę awangardowego
|
Pokaz mulimedialny,
Hutnikiewicz „Od czystej formy do literatury faktu”
|
1
|
XI
|
Panorama polskiego dwudziestolecia – grupy poetyckie
|
wyjaśnia termin „dwudziestolecie międzywojenne”, przedstawia 2 fazy rozwoju epoki („jasna” – lata 20-ste, „ciemna” – lata trzydzieste, prezentuje tendencje epoki, grupy poetyckie
|
Prezentuje tendencje w literaturze światowej (Proust, Joyce, Mann), przedstawia różne kierunki poszukiwań formalnych prozy realistycznej w dwudziestoleciu: czas subiektywny i monolog wewnętrzny bohatera w powieści Prousta, strumień świadomości i symultanizm Joyce’a, „powieść edukacyjną” Manna,
|
A. Nasiłowska, Trzydziestolecie
|
1
|
XI
|
„Dyktatura poetariatu” -charakterystyka programu Skamandrytów
|
Prezentuje grupę poetycką Skafander, wyjaśnia pochodzenie nazwy grupy, analizuje program skamandrytów, zwracając uwagę na najważniejsze punkty (bezprogramowość, zainteresowanie codziennością nowoczesnością; witalizm i optymizm ), wyjaśnia krótko, jaką rolę w życiu literackim dwudziestolecia odgrywała kawiarnia literacka
|
wymienia i krótko opisuje postacie poetów z kręgu Skamandra, wymienia ich utwory, podaje najważniejsze wiadomości biograficzne, charakterystyczne cechy twórczości
|
Program Skamandrytów, manifesty
|
1
|
XI
|
„Odrzucam oto płaszcz Konrada” – cechy poezji skamandryckiej
|
interpretuje czytane wiersze, wnioskując na podstawie analizy kierowanej przez nauczyciela interpretuje czytane utwory: wskazuje codzienność i sprawy „zwyczajne” jako tematy poetyckie, nowego bohatera (szary człowiek i tłum), fascynację techniką i przestrzenią wielkomiejską, witalność, dynamizm, odrzucenie tradycji i pochwałę cywilizacji, zachwyt nad nowymi dziedzinami sztuki, opisuje poetykę czytanych utworów, wskazuje nowatorstwo formalne (np. język potoczny w wierszach skamandrytów,), wyjaśnia nową koncepcję poety i poezji
|
wyjaśnia terminy: deprecjatywność języka (formy deprecjatywne), potocyzmy
|
Tuwim, Wierzyński, Słonimski – Wybór poezji
|
2
|
XI
|
Jak trudno... „wiosnę, nie Polskę zobaczyć” Poezja J. Lechonia
|
interpretuje utwór, wnioskując na podstawie analizy kierowanej przez nauczyciela, wskazuje i odczytuje obecne symbole romantyczne, przedstawia (opisuje) obraz Polski wyłaniający się z wierszy, określa stosunek podmiotu lirycznego do tradycji poetyckiej (np. do zadań podejmowanych przez romantycznego poetę), wskazuje romantyczny rodowód poezji Lechonia, dostrzega w wierszu próby przewartościowania mitów narodowych
|
rozpoznaje tradycję kulturową, którą przywołuje poeta i określa cel nawiązania, określa, jaka koncepcja poety i poezji zawarta jest w wierszu (unieważnienie modelu romantycznego)
|
Wybór wierszy.
( „Herostrotes”)
|
1
|
XI
|
II Rzeczypospolita w oczach S. Żeromskiego. Wprowadzenie do lektury Przedwiośnia
|
na podstawie wiadomości z podręcznika wprowadza kontekst problemów podejmowanych w publicystyce Żeromskiego; charakteryzuje poglądy polityczne i społeczne pisarza (np.: konieczność zachowania niepodległości, likwidacja nędzy, potępienie komunizmu i rewolucji), przedstawia funkcję literatury i rolę pisarza w nowych warunkach Polski niepodległej.
|
określa, w jakich warunkach narodziła się polska powieść polityczna dwudziestolecia (np.: zagrożenia kraju, bieda, zbyt wolno przeprowadzane reformy, rozczarowanie elitą polityczną, zagubiony etos patrioty-społecznika), wskazuje głównych jej twórców wie, jakie kontrowersje wzbudzało Przedwiośnie i jakie oskarżenia wysuwano pod adresem autora; polemizuje z nimi, wykorzystując interpretację powieści i
|
Przedwiośnie
|
1
|
XI
|
„Doprawdy śmieszny jest to przewrót, który magnatów strąca z pałaców do piwnic, a mieszkańców piwnic wprowadza do pałaców. Obraz rewolucji w Przedwiośniu
|
streszcza i opowiada fragmenty (wybrane wątki) powieści, relacjonuje (opisuje) jej świat przedstawiony, analizuje obraz rewolucji ukazanej w powieści i stosunek do niej poszczególnych bohaterów (Cezary, matka, ojciec), dostrzega w rewolucji zagrożenie ładu moralnego i społecznego
|
Zestawia obraz rewolucji z jej wizją z „Nie-Boskiej komedii”, wskazuje obrazowanie frenetyczne
|
Obraz filmowy rewolucji w ekranizacji „Przedwiośnia”
|
2
|
XI
|
Rozprawa o Polsce: szklane domy, żmudna praca czy krwawa rewolucja?
|
dostrzega i komentuje dialogową konstrukcję III części utworu (zderzenie równorzędnych racji w polemice Cezarego z Gajowcem i Antonim Lulkiem: niepodległe i silne państwo – radykalna poprawa losu warstw najuboższych na drodze rewolucji), przedstawia 3 programy uzdrowienia II Rzeczypospolitej (koncepcja Gajowca, komunistów, utopijna wizja „szklanych domów”
|
na podstawie powieści (postać Gajowca i jego nauczycieli) wnioskuje, jak Żeromski wyobrażał sobie etos polskiej inteligencji
|
Przedwiośnie
|
1
|
XI
|
Cezary Baryka – bohater, który sieje zło
|
opisuje kreację głównego bohatera: przedstawia etapy jego dojrzewania i edukacji, określa przynależność pokoleniową, rewolucyjny rodowód, sposób widzenia polskiej rzeczywistości (konfrontacja marzeń z rzeczywistością), wydany przez niego sąd o Polsce itp.Dzieje Cezarego, przemiany ideowe Baryki przykładem radykalizowania się inteligencji polskiej, obraz dworu w Nawłoci, przestrzeń zdegradowana
|
porównuje Nawłoć i Soplicowo (ew. inne znane sobie obrazy dworu ziemiańskiego)
|
Przedwiośnie
|
1
|
XI
|
Przesłanie Przedwiośnia
|
interpretuje otwarte zakończenie losów bohatera wyjaśnia metaforyczny sens tytułu powieści i tytułów jej części, interpretuje Przedwiośnie jako powieść wyrastającą z rozczarowania pierwszymi latami niepodległości (wskazuje i komentuje właściwe fragmenty utworu)
|
charakteryzuje przestrzeń powieściową ukazującą polską rzeczywistość; dostrzega jej symboliczny wymiar (np.: przygraniczna wieś, do której przyjeżdża Cezary, Nawłoć, Chłodek, dzielnice Warszawy, marsz na Belweder itp.)
|
Przedwiośnie
|
1
|
XI
|
Jeszcze krzykliwsza kontestacja – futuryzm!
|
czyta manifest Marinettiego ze świadomością jego prowokacyjności; dostrzega postawę buntu, w manifeście wskazuje charakterystyczne cechy futuryzmu jako kierunku sztuki początków XX w. (pochwała męskiej energii, witalizmu, nowoczesności, bunt przeciw tradycji), charakteryzuje program polskich futurystów
|
na podstawie tekstu Marinettiego prezentuje program futurystów, określa podstawowe wyznaczniki poetyki tekstu Marinettiego, odnajdując w nich cechy futurystyczne, porównuje futuryzm w sztuce i literaturze
|
Manifesty, obrazy futurystyczne
|
1
|
XI
|
Świat nie jest już taki sam jak dotąd- nowe formy opisu w poezji Apollinaire’a
|
czyta wiersze Apollinaire’a ze zrozumieniem nowatorstwa ich poetyki i zawartej w nich nowej wizji świata
podejmuje próbę samodzielnej analizy i interpretacji wierszy, m.in.: opisuje charakter przestrzeni wykreowanej w wierszu, wskazuje obrazy poetyckie
na podstawie utworu Apollinaire’a wyjaśnia, czym jest kaligram
|
wskazuje i komentuje charakterystyczne cechy języka poetyckiego Apollinaire’a, odnosi czytane wiersze do poznanych dzieł sztuki (np. obrazów Balli, Klee), określa, jak „działa” poezja nowoczesna (metaforyczność, gra skojarzeń, wieloznaczne obrazy poetyckie) i jak należy ją odczytywać
|
Wybór poezji, kaligramy
|
1
|
XI
|
O butach w butonierce i telegrafach. Szokująca poezja futurystów
|
opisuje poetykę czytanych utworów, wskazuje nowatorstwo formalne
|
w czytanych wierszach wskazuje różnorodne środki stylistyczne i określa ich funkcje (dostrzega w nich wykładniki nowatorstwa i awangardowości utworów)
|
Wybór poezji
|
1
|
XI
|
Zwrot w polskiej literaturze – charakterystyka Awangardy Krakowskiej
|
Prezentuje Awangardę Krakowską jako grupę poetycką, przedstawia jej założenia, charakteryzuje program poetycki
|
|
Program Awangardy
|
1
|
XI
|
Nowe wymiary miejskiej przestrzeni w wierszach Tadeusza Peipera i Juliana Przybosia
|
opisuje poetykę czytanych utworów, wskazuje nowatorstwo formalne np. „spiętrzoną” metaforę i elipsę w wierszach Przybosia, odejście od rygorów wersyfikacyjno-składniowych
itp., w czytanych utworach wskazuje indywidualne, specyficzne dla poszczególnych twórców dwudziestolecia cechy i tematy np. nowe wymiary przestrzeni miejskiej w wierszach Peipera i Przybosia
|
w czytanych wierszach wskazuje różnorodne środki stylistyczne i określa ich funkcje (dostrzega w nich wykładniki nowatorstwa i awangardowości utworów), przedstawia różne koncepcje poety (artysty) i poezji obecne w programach i utworach dwudziestolecia (np. „barbarzyńca”, „kabaretowy prześmiewca”, „poszukiwacz słowa”, „eksperymentator w laboratorium sztuki”)
|
Wybór poezji
|
2
|
XI
|
Sprawdzian
|
|
|
|
1
|
XI/XII
|
Freud a powieść – przypadek Z. Nałkowskiej
|
rozpoznaje zasadę kompozycyjną powieści (inwersja czasowa) i określa jej funkcję (przedstawienie motywów działania oraz złożoności prawdy o człowieku), wyjaśnia, na czym polega nowatorstwo kompozycji utworu, określa punkt widzenia narratora powieści, wyjaśnia ,na czym polega zerwanie z tradycyjnym kształtem fabuły; czasowa, retrospekcja jako narzędzie wieloaspektowego oglądu faktów i ludzi.
|
rozpoznaje zasadę kompozycyjną powieści (inwersja czasowa) i określa jej funkcję (przedstawienie motywów działania oraz złożoności prawdy o człowieku), wyjaśnia, na czym polega nowatorstwo kompozycji utworu, określa punkt widzenia narratora powieści, wyjaśnia ,na czym polega zerwanie z tradycyjnym kształtem fabuły; czasowa, retrospekcja jako narzędzie wieloaspektowego oglądu faktów i ludzi.
|
Wykład, fragmenty prozy obcej, wywiad z autorką
|
1
|
XI/XII
|
„Czy to nie szczególne, że ludzie zdecydowali się żyć na sobie warstwami?” Obraz społeczeństwa w Granicy
|
Przedstawia obraz społeczeństwa polskiego i interpretuje go jako oskarżenie systemu politycznego II Rzeczypospolitej, wnikliwie analizuje świat salonów i suteren, wskazując na zróżnicowanie społeczeństwa, kontrast wartości i postaw.
|
Wyjaśnia, dlaczego Granica może być nazywana powieścią społeczną
|
Granica
|
1
|
XII
|
„Jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie”. Obszary człowieczeństwa w Granicy
|
przedstawia charakterystykę głównego bohatera powieści; zwraca uwagę na różne źródła informacji i relatywność oceny tej postaci, próbuje dociec o niej prawdy, formułuje własną ocenę postaci Zenona, uzasadnia ją; dostrzega tragizm bohatera i wskazuje jego społeczne i psychologiczne źródła , dostrzega wpływ uwarunkowań zewnętrznych (społeczno – politycznych) i wewnętrznych (psychologicznych, biologicznych) na postawę moralną bohatera.
|
przedstawia wydarzenia ukazane w powieści z punktu widzenia różnych postaci (Zenona, Elżbiety, Justyny, pani Kolichowskiej); wyciąga wnioski, formułuje wnioski dotyczące koncepcji człowieka: złożoność osobowości zawieszonej między schematyzmem a indywidualizmem, zabiera głos w dyskusji na temat prawdy w życiu człowieka, relatywizmu ocen, istnienia obiektywnych norm moralnych (odnosi swoje sądy do Granicy i innych utworów)
|
Granica
|
1-2
|
XII
|
Granica – świat ujęty w kategoriach filozoficznych
|
interpretuje tytuł powieści, dostrzegając jego wieloznaczność (płaszczyzna psychologiczno-moralna, społeczno-polityczna, filozoficzna itp.),
|
wskazuje różne płaszczyzny interpretacji powieści (psychologiczno-moralną, polityczno-społeczną, filozoficzną), omawia je, odwołując się do treści utworu
|
Granica
|
1
|
XII
|
Poetycki zaświat Bolesława Leśmiana
|
interpretuje wiersze Leśmiana, wnioskując na podstawie analizy (dokonanej pod kierunkiem nauczyciela), opisuje charakter świata wykreowanego w wierszach, dostrzega jego symboliczny charakter i filozoficzne przesłanie, przedstawia sposób, w jaki poeta widzi naturę oraz jej relacje z człowiekiem, wskazuje specyfikę języka artystycznego Leśmiana (rodzaje neologizmów i ich funkcje, rytm), wskazuje w poznanych wierszach inspiracje ludowe (np.: ballada, meliczność, postacie rodem z baśni ludowych, antropomorficzne widzenie sił natury), przedstawia Leśmianowską wizję świata, Boga, człowieka i natury
|
interpretuje czytane wiersze jako opowieści filozoficzne: o bycie, poznaniu, trudzie istnienia, dochodzeniu prawdy o świecie, wyjaśnia ogólnie, na czym polega związek poezji Leśmiana z filozofią Bergsona (intuicja, pęd życiowy), określa stylistyczną i znaczeniową wartość neologizmów Leśmianowskich
|
Wybór poezji
Dusiołek, Topielec, Urszula Kochanowska
|
2
|
XII
|
O Dorze z Malinowego chruśniaka-poezja miłosna Bolesława Leśmiana
|
Charakteryzuje zmysłową wizję świata opisaną w erotykach, charakteryzuje kreacje kochanków, wyjaśnia relacje między człowiekiem a naturą
|
Porównuje Leśmianowskie erotyki z innymi utworami miłosnymi – Petrarki, Mickiewicza, Tetmajera
|
Cykl Malinowy chruśniak
|
1
|
XII
|
Obca wśród swoich – portret psychologiczny tytułowej bohaterki powieści „Cudzoziemka”
|
streszcza (opowiada) historię Róży, zwracając uwagę na sposób, w jaki autorka zapoznaje z nią czytelnika, dostrzega i komentuje zróżnicowanie narracji: w tekście powieści rozróżnia fragmenty zwierające subiektywny punkt widzenia bohaterki (bądź perspektywę Władysia) oraz obiektywną relację narratora, wyjaśnia określenie „powieść psychoanalityczna”, odnosząc je do konstrukcji utworu i postaci bohaterki
|
przedstawia ogólne założenia powieści Prousta, wskazuje podobieństwo formalne powieści Kuncewiczowej i poszukiwań „utraconego czasu” Prousta, wskazuje i komentuje związki narracji powieściowej z psychoanalizą Freuda (konstrukcja utworu jako „seans psychoanalityczny”); określa funkcję różnych czasów narracji (teraźniejszego i przeszłego), wskazuje retrospekcję jako zasadę kompozycyjną powieści
|
Cudzoziemka
|
2
|
XII
|
Dlaczego Cudzoziemka? – interpretacja tytułu powieści.
|
Interpretuje tytuł, odnosząc się kreacji głównej bohaterki, opisuje język bohaterki, wskazując formy świadczące o jej językowej obcości; określa ich funkcję,
|
wyjaśnia tytuł, wskazując źródła „cudzoziemskości” Róży
|
Cudzoziemka
|
1
|
XII
|
Praca klasowa
|
|
|
|
2
|
XII
|
„Artysta jest aparatem rejestrującym procesy w głębi”. Schulzowskie rysowanie emocji
|
podaje podstawowe informacje na temat Schulza i Drohobycza, przedstawia biografię artysty, zwracając uwagę na jego wyobraźnię i obsesje, określa wpływ środowiska żydowskiego na twórczość artysty
|
Analizuje rysunki Schulza, dostrzegając w nich zapis obsesji Schulza oraz znajdując aluzje do świata prozy
|
Rysunki Schulza
|
1-2
|
XII/I
|
Na czym polega magia prozy Schulza?
|
analizuje i charakteryzuje język poetycki Schulza (części mowy i ich funkcje, odwołanie się do wrażeń zmysłowych, dynamizacja opisu, metafory i ich charakter, animizacje i antropomorfizacje itp.), wskazuje w opisie metafory sugerujące metamorfozę elementów rzeczywistości, wyjaśnia, jakie mają znaczenie dla obrazu wykreowanego świata, wyjaśnia termin: proza poetycka
|
Porównuje język prozy Schulza z językiem Z. Nałkowskiej, wykazuje różnice między mimetyzmem a kreacjonizmem
|
Wybrane opowiadania
|
1
|
I
|
„Każdy fragment rzeczywistości żyje dzięki temu, że ma udział w jakimś sensie uniwersalnym” Mityzacja rzeczywistości w prozie Schulza
|
interpretuje fragment prozy, odnajdując w nim elementy autobiograficzne i wyjaśniając, w jaki sposób zostały one przetworzone , wskazuje i interpretuje w opisie motywy symboliczne i mityczne
|
przedstawia relacje między mikrokosmosem (dom, Drohobycz) i makrokosmosem (wszechświat, mit) w świecie przedstawionym w opowiadaniu Schulza, wyjaśnia, na czym polega mityzacja rzeczywistości w prozie Schulza,
|
Wybrane opowiadania
|
1
|
I
|
O odwiecznych metamorfozach. Kreacja ojca w twórczości Schulza
|
Wyjaśnia rolę marzenia kreującego świat, interpretuje fragment prozy, odnajdując w nim elementy autobiograficzne i wyjaśniając, w jaki sposób zostały one przetworzone, analizuje kreację ojca
|
wskazuje związki między prozą Schulza a malarstwem, np. Chagalla
|
Obrazy Chagalla,
|
1
|
I
|
|
