Program nauczania dla zawodu

• 
  Określanie środków ochrony przeciwporażeniowej do warunków eksploatacyjnych maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych.
  
• 
  Stosowanie wymagań ogólnych ochrony odgromowej.
  
• 
  Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach budowlanych.
  
• 
  Rodzaje mierników stosowanych przy pomiarach odbiorczych i eksploatacyjnych instalacji elektrycznych.
  
• 
  Pomiary odbiorcze i eksploatacyjne instalacji elektrycznych.
  
• 
  Badania skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach niskiego napięcia.
  
• 
  Rodzaje wyłączników różnicowoprądowych RCD (ogólnego typu AC, A, B, G i selektywne S).
  
• 
  Określenie wartości prądu zapewniającego samoczynne zadziałanie urządzenia zabezpieczającego w wymaganym czasie i impedancji pętli zwarcia właściwych dla sprawdzenia skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w układzie TN.
  
• 
  Pomiar impedancji pętli zwarcia metodą spadku napięcia.
  
• 
  Przykłady mierników impedancji pętli zwarcia: MOZ, MR-2, MZC-2, MZC 300.
  
• 
  Sprawdzanie instalacji i urządzeń elektrycznych do eksploatacji.
  
• 
  Zasady i zakres eksploatacji.
  
• 
  Wykonywanie instalacji środków ochrony przeciwporażeniowej.
  

Przeprowadź badanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej instalacji niskiego napięcia w szkolnej pracowni montażu i eksploatacji maszyn i urządzeń elektrycznych. Podczas oględzin sprawdź zgodność instalacji elektrycznej z dokumentacją techniczną dla każdego urządzenia elektrycznego znajdującego się w pracowni. Zapoznaj się z załącznikiem A, który zawiera przykładowy spis dokumentów tworzących dokumentację techniczną urządzeń elektrycznych. Podczas pomiarów sprawdź skuteczność zastosowanych środków ochrony, zwracając uwagę na: ciągłość przewodów ochronnych i skuteczność samoczynnego wyłączania zasilania. Sporządź protokół badań, w którym należy zamieścić wyniki badań oraz ich ocenę.

W skład dokumentacji technicznej wchodzi m.in.:

• 
  projekt techniczny ze wszystkimi rysunkami zamiennymi lub naniesionymi zmianami wprowadzonymi w czasie realizacji i eksploatacji;
  
• 
  dokumentację fabryczną dostarczoną przez dostawcę urządzeń obejmującą w szczególności świadectwa, karty gwarancyjne, fabryczne instrukcje obsługi, opisy techniczne oraz rysunki konstrukcyjne, montażowe i zestawieniowe;
  
• 
  dokumentację eksploatacyjną obejmującą dokumenty przyjęcia urządzeń do eksploatacji, w tym protokoły z prowadzonych prób odbiorczych oraz protokoły z rozruchu i ruchu próbnego urządzeń;
  
• 
  instrukcje eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych;
  
• 
  książki i raporty pracy urządzeń;
  
• 
  dokumenty dotyczące oględzin, przeglądów, konserwacji, napraw i remontów;
  
• 
  protokoły zawierające wyniki prób i pomiarów okresowych;
  
• 
  dokumenty dotyczące rodzaju i zakresu uszkodzeń oraz napraw.
  

Zajęcia mogą odbywać się w szkolnej pracowni montażu i eksploatacji instalacji elektrycznych, CKP lub u pracodawcy. Pracownia montażu i eksploatacji instalacji elektrycznych powinna być wyposażona w: stanowiska (jedno stanowisko dla jednego ucznia), do wykonywania prac z zakresu, obróbki ręcznej, przyrządy do pomiaru wielkości geometrycznych; stanowiska wyposażone w ażurowe lub drewnopodobne ściany ok. 2 m x 2,5 m (jedno stanowisko dla dwóch uczniów) zasilane napięciem 230/400 V prądu przemiennego, zabezpieczone ochroną przeciwporażeniową zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz wyposażone w wyłączniki awaryjne i wyłącznik centralny, przystosowane do montażu różnego rodzaju instalacji elektrycznych; przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe, mierniki rezystancji izolacji, mierniki impedancji pętli zwarcia, mierniki rezystancji uziemień, liczniki energii elektrycznej; stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów) z oprogramowaniem umożliwiającym symulację montażu i eksploatacji instalacji elektrycznych.

Pracownia powinna posiadać także stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, z drukarką i skanerem oraz projektorem multimedialnym.
Środki dydaktyczne

• 
  Przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe, mierniki rezystancji izolacji, mierniki impedancji pętli zwarcia, mierniki rezystancji uziemień, omomierze i megaomomierze
  
• 
  Przepisy budowy i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych
  
• 
  Polskie Normy i instrukcje obsługi mierników
  
• 
  Dokumentacja techniczna instalacji elektrycznych
  
• 
  Formularze protokołów z pomiarów
  
• 
  „Poligon uziomowy” lub rzeczywiste uziemienia urządzeń
  
• 
  Model instalacji z symulacją usterek ochrony przeciwporażeniowej
  
• 
  Zmontowane w pracowni obwody odbiorcze instalacji elektrycznej
  
• 
  Rzeczywiste instalacje jednofazowe i trójfazowe
  
• 
  instrukcje stanowiskowe
  
• 
  instrukcje i teksty przewodnie do ćwiczeń,
  

• 
  katalogi, normy, poradniki w wersji papierowej i elektronicznej
  
• 
  instrukcje eksploatacji maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych
  
• 
  wzory protokołów odbiorczych i okresowych instalacji elektrycznych
  

Zalecanymi metodami dydaktycznymi ze względu na specyfikę działu programowego są: metoda przewodniego tekstu i ćwiczenia praktyczne, które zapewniają na zajęciach aktywność każdego ucznia oraz samodzielne zdobywanie efektów kształcenia.

Przed wykonywaniem pomiarów przez uczniów nauczyciel powinien przeprowadzić pokaz z objaśnieniem, zwracając szczególną uwagę na zasady bezpiecznego posługiwania się miernikami.

Wskazane jest dwuetapowe przeprowadzanie ćwiczeń z zakresu pomiarów sprawdzających. Najpierw uczniowie powinni je wykonywać w pracowni na stanowiskach symulacyjnych i modelach, a następnie w instalacjach rzeczywistych. Pomiary rezystancji uziemień proponuje się wykonywać na „poligonie uziomowym” lub na rzeczywistych uziemieniach urządzeń.

Należy zwrócić uwagę na bezwzględne przestrzeganie przepisów bhp, a w szczególności właściwe przygotowanie instalacji do pomiarów, w tym wyłączenie napięcia, oraz bezpieczne posługiwanie się miernikami. Ćwiczenia pomiarowe powinny być wykonywane pod bezpośrednim nadzorem nauczyciela.
Formy organizacyjne

Z uwagi na bezpieczeństwo uczniów (praca pod napięciem) oraz spodziewane efekty kształcenia, zajęcia nie mogą odbywać się w grupach powyżej 16 osób. Podczas zajęć uczniowie powinni pracować w małych zespołach (w zależności od specyfiki ćwiczenia od 2 do 4 osób).

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia podczas realizacji działu programowego powinno odbywać się wg zasad i kryteriów przyjętych w szkolnym systemie oceniania z uwzględnieniem specyfiki przedmiotu i działu.

Na początku zajęć nauczyciel zapoznaje uczniów z zasadami i kryteriami oceniania pracy na lekcjach oraz uzyskiwanymi przez nich efektami kształcenia.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia jest procesem ciągłym i powinno odbywać się systematycznie przez cały czas realizacji działu programowego. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć informacji dotyczących zakresu i stopnia realizacji celów kształcenia działu programowego.

Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie:

• 
  ustnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności,
  
• 
  pisemnych sprawdzianów i testów osiągnięć szkolnych,
  
• 
  ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.
  

Obserwując czynności ucznia i dokonując oceny jego pracy należy szczególną uwagę zwrócić na:

• 
  przestrzeganie przepisów bhp przy wykonywaniu oględzin i pomiarów,
  
• 
  dobieranie i stosowanie odpowiednich mierników,
  
• 
  sprawność posługiwania się dokumentacją techniczną,
  
• 
  poprawność wykonywania pomiarów sprawdzających.
  

Proponuje się także zastosowanie samooceny indywidualnej i zespołowej uczniów podczas wykonywania zadań.

• 
  dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia,
  
• 
  dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia.