Przedmiot: Paleografia łacińska
Kod ECTS: 08.3-xxxx-140
Punkty ECTS: 3
Rodzaj studiów: stacjonarne I stopnia II rok, spec. archiwistyka
Liczba godzin: 24
Prowadzący: dr Andrzej Jureczko
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Forma zaliczenia: zaliczenie
Cele: Celem ćwiczeń jest praktyczna nauka czytania pisma paleograficznego
Wykaz tematów:
1. Zagadnienia wstępne. Literatura i pomoce paleograficzne
2. Historia pisma łacińskiego
3. Materiały i narzędzia pisarskie
4. Brachygrafia
5. Praktyczne ćwiczenia z zakresu abrewiacji
6-7. Praktyczne ćwiczenia w czytaniu dokumentów
8. Praktyczne ćwiczenia w czytaniu urywków kroniki
9. Praktyczne ćwiczenia w czytaniu kalendarza i nekrologu średniowiecznego
10. Praktyczne ćwiczenia w czytaniu księgi przyjęć do prawa miejskiego i księgi cechowej
11. Praktyczne ćwiczenia w czytaniu księgi grodzkiej
12. Praktyczne ćwiczenia w czytaniu parafialnej księgi chrztów
Lp.
1
|
Temat zajęć:
Zagadnienia wstępne. Literatura i pomoce paleograficzne.
|
Zakres tematyczny:
Charakterystyka przedmiotu. Rozwój badań paleograficznych. Literatura i pomoce paleograficzne.
|
Literatura podstawowa:
W. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 1951
S. P. Porębski, Paleografia łacińska. Podręcznik dla studentów, Warszawa 1997
|
Tablice paleograficzne
S. Krzyżanowski, Album palaeographicum, Cracoviae 1960
Tenże, Monumenta Poloniae Palaeographica, T. I-II, Cracoviae 1907-1910
Tenże, Specimina palaeographica, Cracoviae 1913
|
Literatura pomocnicza:
M. Cohen, Pismo. Zarys dziejów. Warszawa 1956
D. Diringer, Alfabet czyli klucz do dziejów ludzkości, Warszawa 1972
Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971
|
Lp.
2
|
Temat zajęć:
Historia pisma łacińskiego.
|
Zakres tematyczny: Rodzaje pisma w starożytności. Pisma szczepowe. Pismo w okresie przedkarolińskim. Reforma karolińska. Pisma gotyckie. Pisma renesansowe.
|
Literatura podstawowa:
A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, [Warszawa 1973]
|
Tablice paleograficzne
S. Krzyżanowski, Album palaeographicum, Cracoviae 1960
Tenże, Monumenta Poloniae Palaeographica, T. I-II, Cracoviae 1907-1910
Tenże, Specimina palaeographica, Cracoviae 1913
|
Literatura pomocnicza:
M. Cohen, Pismo. Zarys dziejów. Warszawa 1956
T. Szántó, Pismo i styl, Wrocław 1968
A. Gieysztor, Problem karolińskiej reformy pisma, „Archeologia”, T. V 1952/53, s. 155-176
B. Trelińska, Gotyckie pismo epigraficzne w Polsce, Lublin 1991
|
Lp.
3
|
Temat zajęć:
Mateiały i narzedzia posarskie
|
Zakres tematyczny: Materiały pisarskie: tabliczki woskowe, papirus, pergamin, papier. Narzędzia pisarskie; rylec, pióra, atrament. Palimpsesty. Znaki wodne.
|
Literatura podstawowa:
A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, [Warszawa 1973]
|
Literatura pomocnicza:
K. Bobowski, O metodach identyfikacji rąk pisarskich rękopisach średniowiecznych, „Studia Źródłoznawcze”. T. XXIX 1985, s. 1-7
W. Budka, Znaki wodne papierni w Rzeczypospolitej Polskiej XVI w., [w:] Papiernie w Polsce XVI wieku, Wrocław 1871, s. 69-79
Papiernie w Polsce XVI wieku, wyd. W. Budka, Wrocław 1971
M. Cohen, Pismo. Zarys dziejów. Warszawa 1956
T. Szántó, Pismo i styl, Wrocław 1968
J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001
|
Lp.
4
|
Temat zajęć:
Brachygrafia
|
Zakres tematyczny: Brachygrafia. Rodzaje skrótów: obcięcie, ściągnięcie, skróty za pomocą znaków abrewiacji. Noty tyrońskie. Sygle. Nomina sacra.
|
Literatura podstawowa:
W. Semkowicz, Paleografia łaciński, Kraków 1951
S. P. Porębski, Paleografia łacińska. Podręcznik dla studentów, Warszawa 1997
T. Wierzbowski, Vademecum. Wykaz skrótów i słowniczek łacińsko-polski, Warszawa 1984
A. Cappelli, Dizionario di Abbreviature latine ed italiane, Milano 1990
|
Literatura pomocnicza:
J. Sawicki, Zabytek prawniczej literatury popularnej i paleografii w Polsce w XV wieku. Modus legendi abbreviaturas in utroque iure z Cod. Wratislaviensis I Q 69, „Przegląd Historyczny”, T. XLI 1950, s. 203-224
M. Winiarczyk, Skróty łacińskie w książkach drukowanych z dodatkiem skrótów greckich, Wrocław 1977
|
Lp.
5.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia z zakresu abrewiacji.
|
Zakres tematyczny: ćwiczenia z zastosowaniem wszystkich rodzajów skróceń.
|
Literatura podstawowa:
T. Wierzbowski, Vademecum. Wykaz skrótów i słowniczek łacińsko-polski, Warszawa 1984
A. Cappelli, Dizionario di Abbreviature latine ed italiane, Milano 1990
|
Lp.
6-7.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia z zakresu czytania dokumentów
|
Zakres tematyczny: czytanie dokumentów średniowiecznych
|
S. Krzyżanowski, Album palaeographicum, Cracoviae 1960, tablice II i XI
|
Lp.
8.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia w czytaniu urywków kroniki
|
Zakres tematyczny: czytanie urywków kroniki średniowiecznej
| Pomoce dydaktyczne
Kserokopie Kroniki Polskiej Anonima zw. Galem
|
Lp.
9.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia w czytaniu urywków kalendarza i nekrologu średniowiecznego
|
Zakres tematyczny: czytanie urywków kalendarza i nekrologu średniowiecznego.
| Pomoce dydaktyczne
Kserokopie kalendarza i nekrologu średniowiecznego
|
Lp.
10.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia w czytaniu urywków księgi przyjęć do prawa miejskiego
i księgi cechowej.
|
Zakres tematyczny: czytanie urywków księgi przyjęć do prawa miejskiego i księgi cechowej.
| Pomoce dydaktyczne
Kserokopie urywków księgi przyjęć do prawa miejskiego i księgi cechowej.
|
Lp.
11.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia w czytaniu urywków księgi grodzkiej.
|
Zakres tematyczny: czytanie urywków księgi grodzkiej.
| Pomoce dydaktyczne
Kserokopie urywków księgi grodzkiej.
|
Lp.
12.
|
Temat zajęć:
Praktyczne ćwiczenia w czytaniu urywków parafialnej księgi urodzeń.
|
Zakres tematyczny: czytanie urywków parafialnej księgi urodzeń.
| Pomoce dydaktyczne
Kserokopie urywków parafialnej księgi urodzeń.
|
Literatura podstawowa:
A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, [Warszawa 1973]
S. P. Porębski, Paleografia łacińska. Podręcznik dla studentów, Warszawa 1997
W. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 1951
J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001
Literatura pomocnicza:
M. Bielińska, O początkach dyplomatyki polskiej, „Kwartalnik Historyczny”, t. 7: 1893, s. 16-49
K. Bobowski, O metodach identyfikacji rąk pisarskich rękopisach średniowiecznych, „Studia Źródłoznawcze”. T. XXIX 1985, s. 1-7
Tenże, Średniowieczna dyplomatyka papieska. Przegląd edycji i opracowań, „Studia Źródłoznawcze”. T. XVI 1971, s. 171-184
Tenże, Ze studiów nad dyplomatyką papieską XII w., Acta Universitatis Wratislaviensis „, no 126: Historia, T. XIX 1970, s. 3-21
M. Cohen, Pismo. Zarys dziejów. Warszawa 1956
D. Diringer, Alfabet czyli klucz do dziejów ludzkości, Warszawa 1972
W. Erben, Die Kaiser- und Königsurkunden des Mittelalters in Deutschland, Frankreich und Italien, München 1967
M. Friedberg, Kancelaria miasta Krakowa do połowy XVIII wieku, „Archeion”, T. XXIV 1955, s. 277-304
A. Gieysztor, Problem karolińskiej reformy pisma, „Archeologia”, T. V 1952/53, s. 155-176
W. Kętrzyński, O początkach dyplomatyki polskiej, „Studia Źródłoznawcze”, t. 34: 1968, s. 63-71
Tenże, Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, Warszawa 1934
Z. Kozłowska-Budkowa, Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, z. 1: Do końca wieku XII, Kraków 1937
M. Łodyński, Falsyfikaty wśród dokumentów biskupstwa płockiego w XIII w. Studium historyczno-dyplomatyczne, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny”, T. LIX 1916, s. 148-191
K. Maleczyński, O formularzach w Polsce w XIII wieku [w:] Tegoż, Studia nad dokumentem polskim, Wrocław 1971, s. 189-221
Tenże, Rozwój dokumentu polskiego od XI do XV w., [w:] Tamże, s. 242-276
Tenże, Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, Wrocław 1951
K. Maleczyński. B. Bielińska, A. Gąsiorowski, Dyplomatyka wieków średnich [Warszawa 1971]
K. Mieszkowski, Studia nad dokumentami katedry krakowskiej XIII wieku. Początki kancelarii biskupiej, Wrocław 1974
S. Mikucki, Badanie autentyczności dokumentu w praktyce kancelarii monarszej i sądów polskich w wiekach średnich, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny”, T. LXIX 1934, s. 258-359
J. Mitkowski, Kancelaria Kazimierza Konradowica księcia kujawsko-łeczyckiego (1233-1267), Wrocław 1968
Najdawniejszy kalendarz gnieźnieński według kodeksu MS1, wyd. B. Bolz, Poznań 1971
A. Opolski, Kalendarz i jego dzieje, Wrocław 1948
Z. Perzanowski, Dokument i kancelaria sądu ziemskiego krakowskiego do połowy XV wieku, Kraków 1968
J. Sawicki, Zabytek prawniczej literatury popularnej i paleografii w Polsce w XV wieku. Modus legendi abbreviaturas in utroque iure z Cod. Wratislaviensis I Q 69, „Przegląd Historyczny”, T. XLI 1950, s. 203-224
W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, Kraków 1999
Tenże, Uwagi o początkach dokumentu polskiego, „Kwartalnik Historyczny”, t. 49: 1935, s. 1-55
F. Sikora, Dokumenty i kancelaria Przemysła I oraz Bolesława Pobożnego 1239=1279 na tle współczesnej dyplomatyki wielkopolskiej, Wrocław 1969
T. Szántó, Pismo i styl, Wrocław 1968
W. Taszycki, Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków 1925
T. Wierzbowski, Vademecum. Podręcznik dla studiów archiwalnych, Lwów 1926
M. Winiarczyk, Skróty łacińskie w książkach drukowanych z dodatkiem skrótów greckich, Wrocław 1977
Pomoce dydaktyczne
S. Krzyżanowski, Album palaeographicum, Cracoviae 1960
Tenże, Monumenta Poloniae Palaeographica, T. I-II, Cracoviae 1907-1910
Tenże, Specimina palaeographica, Cracoviae 1913
DII2-16
|