Przysadka mózgowa
(nieparzysty gruczoł położony u podstawy mózgu):
-
pobudza wzrost organizmu
-
pośrednio wpływa na wzrost kości długich
-
wzmaga transport aminokwasów
-
ukierunkowuje metabolizm
-
przyczynia się do wzrostu poziomu glukozy we krwi
-
pobudza rozkład tłuszczów zapasowych
-
zatrzymuje jony wapniowe i fosforanowe
Niedobór somatotropiny u dzieci powoduje karłowatość (jeśli jest to niedobór pierwotny to karłowatość przysadkową). Natomiast zbyt duże wydzielanie GH powoduje u dzieci gigantyzm, a u dorosłych akromegalię.
-
prolaktyna (PRL) (hormon laktotropowy) – zapoczątkowuje i podtrzymuje wydzielanie mleka
-
hormony tropowe:
-
tyreotropina (TSH) – pobudza wydzielanie hormonów (tyroksyny) przez tarczycę
-
adrenokortykotropina (ACTH) – pobudza wydzielanie hormonów przez korę nadnerczy
-
lipotropina – pobudza rozkład tłuszczów zapasowych
-
gonadotropiny – pobudzają rozwój i czynności gonad: jajników lub jąder:
-
folitropina (FSH) – u kobiet pobudza wzrost i dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego a u mężczyzn pobudza spermatogenezę
-
lutropina (LH) – powoduje jajeczkowanie; pobudza wydzielanie testosteronu przez komórki śródmiąższowe jąder
Szyszynka -
melatonina – powoduje agregacje ziaren barwnika melaniny; wpływa na ośrodki snu i czuwania; opóźnia dojrzewanie płciowe.
Tarczyca -
tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3)
-
wzmaga podstawową przemianę materii
-
pobudza syntezę białek
-
zmniejsza poziom cholesterolu we krwi
-
kalcytonina – przesuwa wapń z krwi do kości, zwiększając uwapnienie ko
Przytarczyce -
parathormon (PTH) – jedyny hormon produkowany przez przytarczyce; małe, parzyste gruczoły leżące na rogach tarczycy. Jest to podstawowy hormon regulujący gospodarkę wapniową w organizmie (wraz z innym hormonem antagonistą kalcytoniną, produkowaną przez tarczycę). Parathormon powoduje uwalnianie jonów wapnia z kości (które są głównym rezerwuarem jonów wapnia dla organizmu) do krwi, wówczas gdy poziom tych jonów we krwi spada.
Grasica -
tymozyna (tymulina) – indukują różnicowanie i dojrzewanie limfocytów T
-
tymopoietyna – hamuje przewodzenie impulsów pomiędzy neuronami a komórkami mięśniowymi – kontroluje siłę skurczu mięśni (działa na płytkach motoneuronalnych w połączeniach akson-komórka mięśniowa)
Trzustka -
glukagon (komórki A) – podwyższenie poziomu cukru we krwi
-
insulina (komórki B) – obniżenie poziomu cukru we krwi
-
obniża stężenie glukozy (cukru) we krwi, ułatwiając transport glukozy do komórek
-
zwiększa syntezę białek i tłuszczów
Względny lub bezwzględny niedobór insuliny jest przyczyną zaburzeń gospodarki węglowodanowo-lipidowej z cukrzycą włącznie, zaś jej nadmiar jest przyczyną hipoglikemii.
-
somatostatyna (komórki D) – hamuje wydzielanie hormonów jelitowo-żołądkowych oraz hamuje działanie gastryny, cholecystokininy i insuliny na gruczoły trawienne
-
polipeptyd trzustkowy (komórki PP) – hamuje wydzielanie enzymów i wodorowęglanów przez trzustkę.
Nadnercza
Hormony kory:
-
mineralokortykoidy (produkowane w warstwie kłębkowatej, głównie aldosteron) – zwiększają resorpcję sodu z moczu pierwotnego a ułatwiają wydalanie potasu
-
glikokortykoidy (produkowane w warstwie pasmowatej)
-
zwiększają poziom glukozy we krwi
-
hamują syntezę białek, ograniczając odporność
-
androgeny (produkowane w warstwie siatkowatej) – przyspieszają syntezę białek i wzrost organizmu; odpowiadają za rozwój drugorzędowych męskich cech płciowych
Hormony rdzenia:
-
zwęża naczynia krwionośne krążenia skórnego, nerkowego i trzewnego
-
rozszerza naczynia krwionośne tętnic wieńcowych i mięśniowych
-
pozostaje bez wpływu na krążenie mózgowe
-
zwiększa częstość skurczów serca
-
podwyższa ciśnienie krwi
-
rozszerza oskrzela i zwiększa tempo oddechu
-
podwyższa poziom glukozy we krwi
-
przyspiesza rozkład tłuszczów
-
rozszerza źrenice
-
poprawia przytomność umysłu
Jądra -
wpływa na dojrzewanie plemników
-
reguluje popęd płciowy
Jajniki -
rozwój cech płciowych
-
popęd płciowy
-
regulacja cykli menstruacyjnych
-
ostateczne przygotowanie macicy do przyjęcia blastocysty
-
kontrola przebiegu ciąży
-
relaksyna – hamuje skurcze mięśni macicy; rozluźnia spojenie łonowe w czasie porodu
|