1.25Ocena możliwości wykorzystania odpadów komunalnych jako alternatywnego źródła energii
Palna frakcja odpadów komunalnych może być potencjalnym źródłem energii dla miast. Pomimo uwzględnienia aktualnie obowiązujących tendencji i hierarchii w gospodarce odpadami (najpierw zapobieganie, potem odzysk i recyrkulacja, następnie unieszkodliwianie i na końcu składowanie) i tak znacząca ilość odpadów pozostaje kierowana do składowania. Składowanie jest najgorszym sposobem unieszkodliwiania odpadów i należy je traktować jako ostateczność, co ma odzwierciedlenie w polskich regulacjach prawnych i podejmowanych działaniach tj.:
podniesienie opłat za składowanie odpadów komunalnych:
-
konieczność ograniczenia ilości składowanych odpadów biodegradowalnych do 75% w 2010 r., 50% w roku 2013, a w roku 2020 do 35% w stosunku do roku bazowego 1995,
-
wprowadzenie od 1 stycznia 2013 roku całkowitego zakazu składowania nieprzetworzonych odpadów komunalnych.
Alternatywnym do składowania, sposobem zagospodarowania odpadów, po wcześniejszym wykorzystaniu wszystkich innych sposobów odzysku, jest ich termiczne przetworzenie. Zastosowanie konkretnych rozwiązań technicznych w zakresie termicznego przekształcania odpadów, wymaga przemyślanego doboru technologii, optymalnej z punktu widzenia składu odpadów kierowanych do przetwarzania. Każdy rodzaj instalacji ma bowiem ograniczenia, które nie pozwalają na przerób określonego rodzaju odpadów. Dlatego też kluczową kwestią jest zaprojektowanie prawidłowego systemu zasilania zakładu przetwórczego, dobór właściwej wielkości zdolności przetwórczych i wydajności cieplnej urządzeń paleniskowych z uwzględnieniem lokalnie dopuszczalnych limitów emisji zanieczyszczeń, a wreszcie zastosowanie właściwych technologii oczyszczania gazów spalinowych.
Niezmiernie ważne jest korzystanie z doświadczeń eksploatacyjnych zebranych z już funkcjonujących instalacji i stałe doskonalenie zarówno wspomnianych procedur wstępnych, jak również procesów technologicznych. Wiele problemów technologicznych związanych z termicznym przekształcaniem odpadów doczekało się już szczegółowego rozpracowania, ze względu na fakt, że technologie te są od wielu lat stosowane w kilkunastu krajach europejskich.
W tabeli poniżej przedstawiono krótką charakterystykę porównawczą nowoczesnych technologii przekształcania odpadów z odzyskiem energii.
Tabela 5 6 Charakterystyka technologii termicznego przekształcania odpadów
Technologia
|
Charakterystyka
odpadów
|
Wydajność linii [t/h]
|
Zalety
|
Wady
|
Koszty
|
Ruchomy ruszt chłodzony powietrzem
|
Wd = 5÷16,5 GJ/t
komunalne i inne niejednorodne odpady stałe
|
1 ÷ 50
|
dobrze opanowana, szeroko rozpowszechniona
|
nieodpowiednia do unieszkodliwiania odpadów płynnych i o drobnej granulacji
|
niski jedn. koszt unieszkodliwiania odpadów
|
Ruchomy ruszt chłodzony wodą
|
Wd = 10÷20 GJ/t
komunalne i inne niejednorodne odpady stałe
|
1 ÷ 50
|
dobrze opanowana, szeroko rozpowszechniona
|
nieodpowiednia do unieszkodliwiania odpadów płynnych i o drobnej granulacji
|
wyższe nakłady inwestycyjne niż w przypadku rusztów chłodzonych powietrzem
|
Nieruchomy ruszt
|
odpady komunalne wstępnie sortowane i rozdrobnione, łatwiejsze spalanie frakcji drobnych
|
< 1
|
łatwiejsza konserwacja – brak elementów ruchomych
|
tylko dla sortowanych i rozdrobnionych odpadów, niska wydajność,
często wymaga paliwa pomocniczego
|
na małą skalę konkurencyjne ekonomicznie ze spalaniem na rusztach ruchomych
|
Piec obrotowy
|
toleruje odpady płynne, często stosowany do odpadów niebezpiecznych
|
< 10
|
dobrze opanowana, szerokie spektrum odpadów
|
wydajność niższa niż rusztów, konieczność remontów pieca obrotowego
|
wyższy koszt jednostkowy powodowany zmniejszoną wydajnością
|
Piec obrotowy z chłodzonym płaszczem
|
toleruje odpady płynne, często stosowany do odpadów niebezpiecznych
|
< 10
|
dobrze opanowana, szerokie spektrum odpadów, wyższe temp. spalania
|
wydajność niższa niż rusztów, konieczność remontów pieca obrotowego
|
wyższy koszt jednostkowy powodowany zmniejszoną wydajnością
|
Ruszt i piec obrotowy
|
szerokie spektrum odpadów
|
1 ÷ 10
|
wysoki stopień dopalenia popiołu
|
wydajność niższa niż rusztów, konieczność remontów pieca obrotowego
|
wysokie nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacji
|
Pęcherzykowe złoże fluidalne
|
specjalnie przygotowane odpady o jednorodnej konsystencji, osady ściekowe
|
1 ÷ 10
|
|
wymaga uważnej obsługi, wysoka emisja popiołów lotnych
|
zwiększone - występują koszty przygotowania odpadów
|
Cyrkulacyjne złoże fluidalne
|
specjalnie przygotowane odpady o jednorodnej konsystencji, osady ściekowe
|
1 ÷ 20, najczęściej powyżej 10
|
większa tolerancja jakości paliwa niż w złożu pęcherzykowym
|
wymaga uważnej obsługi, wysoka emisja popiołów lotnych
|
zwiększone - występują koszty przygotowania odpadów
|
Rotacyjne złoże fluidalne
|
szeroki zakres Wd:
7 ÷18 GJ/t, odpowiednie dla rozdrobnionych odpadów komunalnych
|
3 ÷ 22
|
szeroki zakres Wd,
dobry stopień dopalenia popiołu
|
Konieczność rozdrabniania odpadów komunalnych, wysoka emisja popiołów lotnych
|
|
Zgazowanie
|
zmieszane odpady tworzyw sztucznych,
inne podobne strumienie odpadów stałych, rozdrobnione odpady komunalne w złożu fluidalnym
|
< 20
|
wytwarzanie gazu syntezowego,
niski stopień utlenienia metali
|
wymaga wysoko wykwalifikowanej obsługi
|
wysokie koszty eksploatacji, remontów oraz przygotowania wsadu
|
Piroliza
|
wstępnie przetworzone odpady komunalne i inne strumienie odpadów o wysokiej zawartości metali i tworzyw sztucznych
|
< 10
|
wytwarzanie gazu syntezowego
|
mniej rozpowszechnione niż spalanie, wymaga wysoko wykwalifikowanej obsługi, właściwy nadzór i sterowanie procesem ma znaczenie krytyczne
|
wysokie koszty eksploatacji, remontów oraz przygotowania wsadu
|
Z powyższego wynika, że istnieje szeroki wachlarz metod termicznej utylizacji odpadów, co umożliwia dobór technologii optymalnej z punktu widzenia lokalnych uwarunkowań. W zależności od miejsca zmienia się bowiem nie tylko skład strumienia odpadów komunalnych, lecz wiele innych parametrów, takich jak: stosowane sposoby zbierania odpadów komunalnych czy technologie odzysku i recyklingu. Należy przy tym zauważyć, że spalanie nie jest jedyną technologią umożliwiającą odzysk energii chemicznej zawartej w strumieniu odpadów. Wśród innych, konkurencyjnych technologii odzysku energii z odpadów można wymienić:
-
przeróbkę mechaniczno – termiczną,
-
fermentację beztlenową,
-
zgazowanie w łuku plazmowym.
Utylizacja odpadów komunalnych poprzez termiczne ich przetwarzanie w ciepło i energię elektryczną, jest niezawodnie opłacalna z ekologicznego punktu widzenia. Natomiast efekty ekonomiczne uzależnione są od relacji cenowych ciepła, energii elektrycznej, dopłat do pozyskiwanych odpadów oraz stabilności mechanizmów wsparcia, tj. sprzedaży świadectw pochodzenia energii z produkcji skojarzonej (czerwonych certyfikatów) oraz świadectw ze spalania odpadów uznanych za biomasę (zielonych certyfikatów).
W Polsce realizowane są następujące instalacje do termicznego przekształcania odpadów (projekty o największym stopniu zaawansowania):
-
Instalacja Termicznego Przekształcania Odpadów w Poznaniu, realizowana w ramach projektu pn. „System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania”. Docelowa wydajność 240 tys. Mg odpadów rocznie. Uruchomienie instalacji w 2015 roku;
-
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Białymstoku, realizowany w ramach projektu pn. „Zintegrowany system gospodarki odpadami w aglomeracji białostockiej”. Wybudowany zostanie m.in. zakład termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych o wydajności 120 tys. Mg/rok. Termin realizacji planowany jest do końca 2015 r.;
-
W Bydgoszczy na terenie Bydgoskiego Parku Przemysłowo - Technologicznego realizowany jest projekt pn.: „Budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych dla Bydgosko - Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego”. Zakład rocznie utylizować będzie około 180 tys. Mg odpadów. Instalacja produkować będzie energię elektryczną na potrzeby inwestorów BPP oraz energię cieplną na potrzeby miejskiego systemu ciepłowniczego;
-
Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów w Krakowie, realizowany w ramach projektu pn.: „Program Gospodarki Komunalnej w Krakowie”. Wydajność instalacji 220 tys. Mg odpadów rocznie. Realizacja planowana jest na lata 2014 / 2015.
Wszystkie ww. projekty uzyskały dofinansowanie ze środków UE.
Paliwa alternatywne (RDF) – to palne odpady w formie stałej, przeznaczone do wykorzystywania jako paliwa w procesach przemysłowych, wytworzone poprzez przetwarzanie niektórych odpadów innych niż niebezpieczne, które w wyniku przekształcania termicznego nie powodują przekroczenia standardów emisyjnych. W wyniku takiego zagospodarowania odpadów mniejsza ich ilość zostaje deponowana na składowiskach. Wartość opałowa mieści się w przedziale od 16-18 MJ/kg. Głównym odbiorcą tego typu paliwa z uwagi na warunki prowadzenia tam procesu spalania są cementownie.
Należy zwrócić uwagę, że produkcja energii na bazie paliwa z odpadów może przynieść szansę na:
-
absorpcję środków zewnętrznych na realizację zadań w ramach przedsięwzięcia;
-
dywersyfikację układu paliwowego zasilania miasta;
-
ograniczenie zużycia paliw kopalnych;
-
wzrost udziału nośników energii wytwarzanych lokalnie;
-
minimalizację ilości składowanych odpadów.
Istotnym jest, by planowane instalacje, w szczególności obiekty termicznego przekształcania odpadów spełniały kryteria BAT (Najlepszych Dostępnych Technik), a stosowane technologie były sprawdzone poprzez wieloletnie i liczne doświadczenia.
W przypadku omawianych instalacji zastosowane w nich technologie powinny być zgodne z dokumentem referencyjnym BREF dla dużych instalacji spalania (LCP’s), który odnosi się do najlepszych dostępnych technik BAT dotyczących przede wszystkim zagadnień emisyjnych. Wiążące są także techniki BAT dotyczące współspalania odpadów oraz paliw alternatywnych.
W dokumencie referencyjnym BREF dla LCP’s opisano techniki podawania paliw alternatywnych do procesu współspalania. Najczęściej stosowane są techniki mieszania odpadu (w tym także osadów ściekowych) z głównym strumieniem paliwa w trakcie transportu przed wspólnym spalaniem. Stosowane są także inne techniki wprowadzania odpadu do komory spalania – oddzielnie, przez dodatkowe lance lub zmodernizowane istniejące palniki, jak również na specjalne skonstruowane ruchome ruszty. Najłatwiejszym sposobem dozowania paliw alternatywnych jest ich mieszanie ze strumieniem węgla kamiennego lub brunatnego. Mieszanie może mieć miejsce na transporterze taśmowym, w zbiorniku zapasu, w układzie dozowania paliwa, w młynie lub też w linii transportu pyłu węglowego.
Zinwentaryzowane instalacje do utylizacji odpadów zlokalizowane i/lub planowane w województwie lubuskim
Odpady komunalne powstające na terenie Gorzowa Wlkp. w znacznej mierze są zagospodarowywane na terenie Regionalnego Zakładu Utylizacji Odpadów przy ulicy Małyszyńskiej 180 w Gorzowie Wlkp. (rejon: Chróścik). RZUO obsługuje mieszkańców z terenu: miasta Gorzowa Wlkp.; gmin skupionych w Związku Celowym Gmin MG-6: Bogdaniec, Deszczno, Gorzów Wlkp., Kłodawa, Lubiszyn, Santok oraz trzech gmin powiatu strzelecko-drezdeneckiego: Strzelce Krajeńskie, Stare Kurowo, Zwierzyn.
W instalacjach i obiektach RZUO aktualnie nie prowadzi się energetycznego wykorzystania odpadów. Jednak w tym celu wykorzystane może być paliwo alternatywne RDF, produkowane od niedawna (lipiec 2011 r.) w RZUO. RDF produkowane jest głównie z odpadów nienadających się do recyklingu, a posiadających odpowiednio wysoką wartość kaloryczną (np. pozostałości z sortowania odpadów komunalnych; czyściwo; opakowania z tworzyw sztucznych, papieru, drewna, tekstyliów; odzież i tekstylia; opony; odpady zawierające gumę; tworzywa sztuczne z wyłączeniem PCV; papier; opakowania z tworzyw sztucznych zanieczyszczone np. olejem; styropian itp.). W tym celu w RZUO wykorzystywany jest m.in. mobilny rozdrabniacz do odpadów wielkogabarytowych, takich jak: meble, palety, szpule po kablach, podkłady kolejowe, słupy telefoniczne, korzenie drzew, odpady zielone itp. Wydajność urządzenia to około 20 Mg/h. Całkowita moc przerobowa linii do produkcji RDF wynosi: 10 000 Mg paliwa alternatywnego na rok.
Instalacją do termicznej utylizacji odpadów na terenie Gorzowa Wlkp. jest spalarnia odpadów medycznych Hoval GG-14, działająca w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp., której gruntowną modernizację zakończono w maju 2010 r. Moc zainstalowana spalarni wynosi 0,8 MW, natomiast moc przerobowa ok. 70 Mg odpadów na miesiąc. Wytworzona w instalacji para wykorzystywana jest na potrzeby własne Szpitala, dla celów c.w.u. Instalacja posiada system oczyszczania spalin oraz system ciągłego monitoringu i jest w pełni przystosowana do spełnienia norm unijnych do 2032 r.
|