Temat lekcji Środki dydaktyczne

1. 
   Ja i moja rodzina
   

• 
  podręcznik, s. 8–11
  
• 
  zeszyt ćwiczeń
  

• 
  niepowtarzalność i wyjątkowość każdego człowieka
  
• 
  potrzeby ludzkie: naturalne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku, samorealizacji
  
• 
  społeczność jako środowisko funkcjonowania człowieka
  
• 
  rodzina jako pierwsza społeczność w życiu człowieka
  
• 
  rola rodziny w życiu człowieka
  
• 
  rodzina dawniej i dziś
  

1.2

• 
  określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka
  
• 
  wymienia potrzeby człowieka
  
• 
  charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka
  
• 
  wyjaśnia termin społeczność
  
• 
  tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie
  

2. 
   Moja szkoła
   

• 
  podręcznik, s. 14–17
  
• 
  zeszyt ćwiczeń
  

• 
  szkoła jako społeczność
  
• 
  uprawnienia władz szkolnych
  
• 
  statut szkoły
  
• 
  prawa i obowiązki ucznia
  
• 
  sposób działania rady samorządu uczniowskiego
  
• 
  sposoby zapobiegania konfliktom
  
• 
  szkoła dawniej i dziś
  

1.6

1.8

• 
  opisuje szkolną społeczność
  
• 
  podaje prawa i obowiązki ucznia
  
• 
  określa, kto tworzy społeczność szkolną
  
• 
  omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady szkoły
  
• 
  wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców
  
• 
  tłumaczy, czym jest statut szkoły
  
• 
  określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego
  
• 
  wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole
  
• 
  podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości
  
• 
  wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania
  
• 
  przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom
  

3. 
   Ojczyzna duża i mała
   

• 
  podręcznik, s. 18–21
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  mapa Polski
  
• 
  mapa najbliższej okolicy lub plan miasta
  
• 
  herb miasta lub regionu
  

• 
  określenie ojczyzny jako duchowego i materialnego dorobku minionych pokoleń
  
• 
  „małe ojczyzny” i ich tradycje
  
• 
  patriotyzm jako przywiązanie do ojczyzny
  
• 
  definicja patriotyzmu lokalnego
  
• 
  herby jako symbole poszczególnych miast i regionów
  

2.1

2.3

• 
  wyjaśnia terminy: ojczyzna i „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny
  
• 
  tłumaczy, kim jest patriota
  
• 
  podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny”
  
• 
  wymienia postacie związane z historią swojej miejscowości, rodzinnego miasta lub regionu
  
• 
  opisuje problemy społeczno-gospodarcze swojej „małej ojczyzny”
  
• 
  wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość
  
• 
  odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych
  

4. 
   Mieszkamy w Polsce
   

• 
  podręcznik, s. 22–28
  

s. 23)

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  mapa Polski
  

• 
  pochodzenie słowa Polska
  
• 
  naród jako społeczność ludzi posługujących się tym samym językiem i związanych wspólną przeszłością
  
• 
  polskie symbole narodowe i ich pochodzenie
  
• 
  krainy historyczno-geograficzne Polski
  
• 
  mniejszości narodowe i etniczne na terenie współczesnej Polski
  
• 
  Polonia na świecie
  
• 
  mniejszości narodowe w przedwojennej Polsce
  

3.1

3.3

• 
  objaśnia pochodzenie nazwy Polska
  
• 
  wymienia polskie symbole narodowe
  
• 
  podaje daty polskich świąt narodowych
  
• 
  wyjaśnia znaczenie słowa naród
  
• 
  zna słowa polskiego hymnu narodowego i wie, kto jest ich autorem
  
• 
  nazywa krainy historyczno-geograficzne Polski
  
• 
  wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna
  
• 
  wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające na terenie Polski oraz na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje
  
• 
  tłumaczy znaczenie słowa Polonia
  

1. 
   Historia – nasza przeszłość
   

• 
  podręcznik, s. 32–35
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  

• 
  historia jako nauka o przeszłości
  
• 
  historia a baśnie i legendy
  
• 
  związki przyczynowo-skutkowe wydarzeń historycznych (przyczyna –dlaczego?, przebieg – w jaki sposób?, skutek – z jakim skutkiem?)
  
• 
  efekty pracy historyków
  

8.1

• 
  wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość
  
• 
  tłumaczy, kim jest historyk
  
• 
  określa różnice między legendą i baśnią
  
• 
  odróżnia postacie historyczne od postaci legendarnych
  
• 
  wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych
  
• 
  podaje przykłady efektów prac historyków
  

2. 
   Źródła historyczne
   

• 
  podręcznik, s. 38–44
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  źródła historyczne, np. kronika szkoły
  

• 
  źródła historyczne – ich podział i przykłady
  
• 
  archeologia jako ważna nauka pomocnicza historii
  
• 
  źródła historyczne i ich przechowywanie w muzeach, skansenach i archiwach
  
• 
  ochrona zabytków
  
• 
  metody badania wiarygodności źródeł historycznych
  

8.3

• 
  wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia
  
• 
  określa, czym zajmuje się archeolog
  
• 
  dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady
  
• 
  wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na podstawie źródeł historycznych
  
• 
  tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów
  
• 
  wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem
  

3. 
   Pamiątki i tradycje rodzinne
   

• 
  podręcznik, s. 45–48
  
• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  drzewo genealogiczne
  

• 
  znaczenie pamiątek rodzinnych
  
• 
  pojęcie rodu
  
• 
  tradycje rodzinne jako czynnik łączący członków rodziny
  
• 
  sposoby podtrzymywania tradycji
  
• 
  genealogia jako nauka badająca historię rodziny
  
• 
  drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny
  

• 
  wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady
  
• 
  wyjaśnia, czym jest ród
  
• 
  omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie
  
• 
  określa, czym zajmuje się genealogia
  
• 
  tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne
  

1. 
   Czas w historii
   

• 
  podręcznik, s. 52–58
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  

• 
  chronologia i przedmiot jej badań
  
• 
  kronika jako chronologiczny zapis wydarzeń
  
• 
  oś czasu i umieszczanie na niej dat
  
• 
  podział czasu na okresy p.n.e. i n.e.
  
• 
  cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki
  
• 
  terminy: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek
  
• 
  epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność, oraz ich daty graniczne
  
• 
  inne sposoby rachuby czasu
  

• 
  wyjaśnia termin chronologia
  
• 
  wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery
  
• 
  odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.
  
• 
  określa czas trwania wieku i tysiąclecia
  
• 
  zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi
  
• 
  rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty
  
• 
  porządkuje daty w sposób chronologiczny
  
• 
  posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek, prehistoria
  
• 
  wymienia epoki historyczne
  

2. 
   Obliczanie czasu w historii
   

• 
  podręcznik, s. 59–63
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  

• 
  obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami
  
• 
  określanie wieku wydarzeń
  
• 
  podział czasu na wieki i półwiecza
  

• 
  oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami
  
• 
  ustala, w którym wieku rozegrało się dane wydarzenie
  
• 
  wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci
  
• 
  określa datę danego wydarzenia, używając wyrażeń I połowa lub II połowa danego wieku
  
• 
  umieszcza daty na osi czasu
  

3. 
   Czytamy mapę i plan
   

• 
  podręcznik, s. 66–68
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  mapa Polski
  

• 
  kartografia jako nauka
  
• 
  podobieństwa i różnice między mapą a planem
  
• 
  znaczenie mapy w pracy historyka
  
• 
  skala i legenda mapy
  
• 
  informacje, jakie można odczytać z mapy
  
• 
  podobieństwa i różnice między mapami historycznymi a geograficznymi
  
• 
  najstarsze mapy świata
  

3.2

• 
  wyjaśnia termin kartografia
  
• 
  tłumaczy, czym są skala i legenda mapy
  
• 
  omawia, z jakich elementów składa się mapa historyczna
  
• 
  odróżnia mapę od planu
  
• 
  porównuje mapy geograficzne i historyczne
  
• 
  odczytuje z mapy podstawowe informacje
  

1. 
   Życie pierwszych ludzi
   

• 
  podręcznik, s. 72–77
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  
• 
  mapa
  

• 
  pochodzenie człowieka
  
• 
  epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza
  
• 
  życie człowieka pierwotnego
  
• 
  różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia
  
• 
  początki rolnictwa i udomowienie zwierząt
  
• 
  sposoby wytapiania żelaza dawniej i dziś
  

II.

• 
  umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens
  
• 
  wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa kierunki ich wędrówki
  
• 
  omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi
  
• 
  wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie
  
• 
  porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia
  
• 
  przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia
  
• 
  opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędziach rolniczych i udomowieniu zwierząt
  
• 
  wyjaśnia, czym była ziemianka
  

2. 
   Pierwsze cywilizacje
   

• 
  podręcznik, s. 78–83
  

s. 80)

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  
• 
  mapa
  

• 
  termin cywilizacja
  
• 
  pierwsze miasta-państwa
  
• 
  Egipt i Mezopotamia jako miejsca powstania najstarszych cywilizacji
  
• 
  życie w dolinach wielkich rzek
  
• 
  kultura i sztuka pierwszych cywilizacji
  
• 
  podział społeczeństwa w starożytnym Egipcie
  
• 
  terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający
  
• 
  znaczenie odkrycia skarbu Tutenchamona dla historyków
  

II.

• 
  umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich
  
• 
  wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon
  
• 
  wyjaśnia, kim byli Sumerowie
  
• 
  wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz
  
• 
  podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu
  
• 
  tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia
  

3. 
   Od hieroglifów do alfabetu
   

• 
  podręcznik, s. 86–90
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  
• 
  mapa
  

• 
  powstanie pisma i jego znaczenie
  
• 
  pismo obrazkowe i klinowe
  
• 
  hieroglify egipskie
  
• 
  pismo alfabetyczne
  
• 
  historia materiałów pisarskich
  
• 
  współczesne pismo obrazkowe
  

II

III.

• 
  umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego
  
• 
  odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo
  
• 
  przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne
  
• 
  wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka
  
• 
  wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego
  
• 
  prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego
  
• 
  wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego
  
• 
  tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie
  
• 
  omawia ogólnie historię książki i piśmiennictwa – od glinianej tabliczki do czytnika książek elektronicznych
  

1. 
   Demokratyczne Ateny
   

• 
  podręcznik, s. 94–100
  

s. 97)

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  mapa starożytnej Grecji
  

• 
  antyczna Grecja jako kraj żeglarzy
  
• 
  położenie geograficzne Grecji
  
• 
  terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis
  
• 
  Ateny jako przykład greckiej polis
  
• 
  Perykles – najwybitniejszy przywódca demokratycznych Aten
  
• 
  cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej
  
• 
  porównanie demokracji ateńskiej i współczesnej demokracji przedstawicielskiej
  
• 
  działanie sądu skorupkowego
  

II.

9.2.

• 
  wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny
  
• 
  omawia położenie geograficzne Grecji i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej
  
• 
  wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis
  
• 
  wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej
  
• 
  opowiada o osobie i rządach Peryklesa
  
• 
  tłumaczy, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy
  

2. 
   Teatr w starożytnej Grecji
   

• 
  podręcznik, s. 101–104
  

s. 103)

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  

• 
  geneza teatru greckiego
  
• 
  najważniejsi tragedio- i komediopisarze greccy
  
• 
  przebieg konkursów teatralnych
  
• 
  budowa greckiego amfiteatru
  
• 
  teatr współcześnie
  

II.

9.2

• 
  umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w antycznej Grecji
  
• 
  opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr
  
• 
  tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa
  
• 
  omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków
  
• 
  wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim (komedia, tragedia)
  
• 
  przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego
  
• 
  opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji
  

3. 
   Bogowie, mity i uczeni
   

• 
  podręcznik, s. 105–111
  

s. 109)

• 
  zeszyt ćwiczeń
  

• 
  terminy: politeizm, mit, heros, filozofia
  
• 
  najważniejsi greccy bogowie: Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes
  
• 
  dwanaście prac Heraklesa
  
• 
  Homer i przypisywane mu dzieła
  
• 
  starożytna Grecja ojczyzną filozofii
  
• 
  osiągnięcia starożytnych Greków
  

III.

• 
  przedstawia wierzenia starożytnych Greków
  
• 
  opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów
  

• 
  wymienia najważniejszych greckich bogów (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes)
  

• 
  wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia
  
• 
  opowiada o Homerze i jego dziełach
  
• 
  tłumaczy, czym zajmują się filozofowie
  
• 
  podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków
  

4. 
   Na greckim stadionie
   

• 
  podręcznik, s. 114–116
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  

• 
  terminy: olimpiada, igrzyska olimpijskie
  
• 
  rola sportu w starożytnej Grecji
  
• 
  tradycje starożytnych igrzysk we współczesnych olimpiadach
  

9.2

• 
  podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu
  
• 
  przedstawia przebieg antycznych igrzysk
  
• 
  dostrzega podobieństwa i różnice między igrzyskami w starożytnej Grecji a współczesnymi olimpiadami
  
• 
  omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków
  
• 
  wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego
  
• 
  określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa
  

1. 
   Rzym – droga do potęgi
   

• 
  podręcznik, s. 120–124
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  
• 
  mapa Imperium Rzymskiego
  

• 
  geneza państwa rzymskiego, legenda o Romulusie i Remusie
  
• 
  ustrój republiki rzymskiej
  
• 
  społeczeństwo starożytnego Rzymu
  
• 
  droga Rzymu do potęgi
  
• 
  postać Juliusza Cezara
  
• 
  Imperium Rzymskie i jego zasięg terytorialny
  
• 
  legionista jako żołnierz rzymskiej piechoty
  
• 
  ślady Imperium Rzymskiego zachowane do czasów współczesnych
  

II.

9.3

• 
  umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu oraz zabójstwa Juliusza Cezara, a także określa, w którym wieku rozegrały się poszczególne wydarzenia
  
• 
  wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego
  
• 
  przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu
  
• 
  omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo
  
• 
  wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja
  
• 
  omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego, zwracając szczególną uwagę na pozycję niewolników
  
• 
  na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty
  

2. 
   Osiągnięcia starożytnych Rzymian
   

• 
  podręcznik, s. 125–129
  

• 
  zeszyt ćwiczeń
  

• 
  kultura i sztuka starożytnego Rzymu jako kontynuacja dokonań antycznych Greków
  
• 
  terminy: bazylika, gladiator, kodeks
  
• 
  prawo rzymskie i jego znaczenie dla współczesnego prawa europejskiego
  
• 
  osiągnięcia starożytnych Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa (Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy)
  

II.

9.3

• 
  wyjaśnia, kim byli gladiatorzy
  
• 
  wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy
  
• 
  odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg
  
• 
  wskazuje prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa
  
• 
  tłumaczy terminy: bazylika, kodeks
  
• 
  opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana
  

3. 
   Początki chrześcijaństwa
   

• 
  podręcznik, s. 132–136
  

s. 133)

• 
  zeszyt ćwiczeń
  
• 
  oś czasu
  
• 
  mapa Imperium Rzymskiego
  

• 
  politeistyczne wierzenia starożytnych Rzymian
  
• 
  Jezus z Nazaretu jako twórca nowej religii monoteistycznej
  
• 
  przyczyny prześladowania chrześcijan w starożytnym Rzymie
  
• 
  rozwój chrześcijaństwa i zakończenie prześladowań
  
• 
  terminy: Ewangelia, Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament
  
• 
  znaki pierwszych chrześcijan: chrystogram i ryba
  
• 
  różne odłamy chrześcijaństwa
  
• 
  Watykan jako siedziba głowy współczesnego Kościoła katolickiego
  

II.

9.4.

• 
  umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia
  
• 
  wskazuje na mapie Palestynę
  
• 
  przedstawia, kim byli Jezus z Nazaretu i Konstantyn Wielki
  

• 
  wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament
  

• 
  określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo
  
• 
  opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie
  
• 
  wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu
  
• 
  wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie
  
• 
  omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim