Temat lekcji
|
Środki dydaktyczne
|
Zagadnienia, materiał nauczania
|
Odniesienia do podstawy programowej
|
Wymagania podstawowe
Uczeń:
|
Liczba godzin
|
ROZDZIAŁ I: JA I MOJE OTOCZENIE
|
-
Ja i moja rodzina
| -
podręcznik, s. 8–11
-
zeszyt ćwiczeń
| -
niepowtarzalność i wyjątkowość każdego człowieka
-
potrzeby ludzkie: naturalne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku, samorealizacji
-
społeczność jako środowisko funkcjonowania człowieka
-
rodzina jako pierwsza społeczność w życiu człowieka
-
rola rodziny w życiu człowieka
-
rodzina dawniej i dziś
|
1.1
1.2
1.3
| -
określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka
-
wymienia potrzeby człowieka
-
charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka
-
wyjaśnia termin społeczność
-
tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie
|
1
|
-
Moja szkoła
| -
podręcznik, s. 14–17
-
zeszyt ćwiczeń
| -
szkoła jako społeczność
-
uprawnienia władz szkolnych
-
statut szkoły
-
prawa i obowiązki ucznia
-
sposób działania rady samorządu uczniowskiego
-
sposoby zapobiegania konfliktom
-
szkoła dawniej i dziś
|
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
| -
opisuje szkolną społeczność
-
podaje prawa i obowiązki ucznia
-
określa, kto tworzy społeczność szkolną
-
omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady szkoły
-
wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców
-
tłumaczy, czym jest statut szkoły
-
określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego
-
wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole
-
podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości
-
wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania
-
przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom
|
1
|
-
Ojczyzna duża i mała
| -
zeszyt ćwiczeń
-
mapa Polski
-
mapa najbliższej okolicy lub plan miasta
-
herb miasta lub regionu
| -
określenie ojczyzny jako duchowego i materialnego dorobku minionych pokoleń
-
„małe ojczyzny” i ich tradycje
-
patriotyzm jako przywiązanie do ojczyzny
-
definicja patriotyzmu lokalnego
-
herby jako symbole poszczególnych miast i regionów
|
II.
2.1
2.2
2.3
| -
wyjaśnia terminy: ojczyzna i „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny
-
tłumaczy, kim jest patriota
-
podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny”
-
wymienia postacie związane z historią swojej miejscowości, rodzinnego miasta lub regionu
-
opisuje problemy społeczno-gospodarcze swojej „małej ojczyzny”
-
wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość
-
odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych
|
1
|
-
Mieszkamy w Polsce
|
(w tym tekst źródłowy,
s. 23)
-
zeszyt ćwiczeń
-
mapa Polski
| -
pochodzenie słowa Polska
-
naród jako społeczność ludzi posługujących się tym samym językiem i związanych wspólną przeszłością
-
polskie symbole narodowe i ich pochodzenie
-
krainy historyczno-geograficzne Polski
-
mniejszości narodowe i etniczne na terenie współczesnej Polski
-
Polonia na świecie
-
mniejszości narodowe w przedwojennej Polsce
|
II.
3.1
3.2
3.3
| -
objaśnia pochodzenie nazwy Polska
-
wymienia polskie symbole narodowe
-
podaje daty polskich świąt narodowych
-
wyjaśnia znaczenie słowa naród
-
zna słowa polskiego hymnu narodowego i wie, kto jest ich autorem
-
nazywa krainy historyczno-geograficzne Polski
-
wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna
-
wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające na terenie Polski oraz na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje
-
tłumaczy znaczenie słowa Polonia
|
1
|
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z ROZDZIAŁU I
|
2
|
ROZDZIAŁ II: Z HISTORIĄ NA TY
|
-
Historia – nasza przeszłość
|
| -
historia jako nauka o przeszłości
-
historia a baśnie i legendy
-
związki przyczynowo-skutkowe wydarzeń historycznych (przyczyna –dlaczego?, przebieg – w jaki sposób?, skutek – z jakim skutkiem?)
-
efekty pracy historyków
|
II.
8.1
8.2
| -
wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość
-
tłumaczy, kim jest historyk
-
określa różnice między legendą i baśnią
-
odróżnia postacie historyczne od postaci legendarnych
-
wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych
-
podaje przykłady efektów prac historyków
|
1
|
-
Źródła historyczne
| -
zeszyt ćwiczeń
-
źródła historyczne, np. kronika szkoły
| -
źródła historyczne – ich podział i przykłady
-
archeologia jako ważna nauka pomocnicza historii
-
źródła historyczne i ich przechowywanie w muzeach, skansenach i archiwach
-
ochrona zabytków
-
metody badania wiarygodności źródeł historycznych
|
8.2
8.3
| -
wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia
-
określa, czym zajmuje się archeolog
-
dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady
-
wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na podstawie źródeł historycznych
-
tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów
-
wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem
|
1
|
-
Pamiątki i tradycje rodzinne
| -
podręcznik, s. 45–48
-
zeszyt ćwiczeń
-
drzewo genealogiczne
| -
znaczenie pamiątek rodzinnych
-
pojęcie rodu
-
tradycje rodzinne jako czynnik łączący członków rodziny
-
sposoby podtrzymywania tradycji
-
genealogia jako nauka badająca historię rodziny
-
drzewo genealogiczne – sposób przedstawienia historii rodziny
|
1.4.
| -
wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady
-
wyjaśnia, czym jest ród
-
omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie
-
określa, czym zajmuje się genealogia
-
tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne
|
1
|
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z ROZDZIAŁU II
|
2
|
ROZDZIAŁ III: CZAS I MAPA W HISTORII
|
-
Czas w historii
| | -
chronologia i przedmiot jej badań
-
kronika jako chronologiczny zapis wydarzeń
-
oś czasu i umieszczanie na niej dat
-
podział czasu na okresy p.n.e. i n.e.
-
cyfry rzymskie oraz ich arabskie odpowiedniki
-
terminy: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek
-
epoki historyczne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność, oraz ich daty graniczne
-
inne sposoby rachuby czasu
|
I.
| -
wyjaśnia termin chronologia
-
wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery
-
odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.
-
określa czas trwania wieku i tysiąclecia
-
zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi
-
rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty
-
porządkuje daty w sposób chronologiczny
-
posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek, prehistoria
-
wymienia epoki historyczne
|
1
|
-
Obliczanie czasu w historii
| | -
obliczanie upływu czasu między poszczególnymi wydarzeniami
-
określanie wieku wydarzeń
-
podział czasu na wieki i półwiecza
|
I.
| -
oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami
-
ustala, w którym wieku rozegrało się dane wydarzenie
-
wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci
-
określa datę danego wydarzenia, używając wyrażeń I połowa lub II połowa danego wieku
-
umieszcza daty na osi czasu
|
1
|
-
Czytamy mapę i plan
| -
zeszyt ćwiczeń
-
mapa Polski
| -
kartografia jako nauka
-
podobieństwa i różnice między mapą a planem
-
znaczenie mapy w pracy historyka
-
skala i legenda mapy
-
informacje, jakie można odczytać z mapy
-
podobieństwa i różnice między mapami historycznymi a geograficznymi
-
najstarsze mapy świata
|
II.
3.2
| -
wyjaśnia termin kartografia
-
tłumaczy, czym są skala i legenda mapy
-
omawia, z jakich elementów składa się mapa historyczna
-
odróżnia mapę od planu
-
porównuje mapy geograficzne i historyczne
-
odczytuje z mapy podstawowe informacje
|
1
|
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z ROZDZIAŁU III
|
2
|
ROZDZIAŁ IV: Z NAJDAWNIEJSZYCH DZIEJÓW
|
-
Życie pierwszych ludzi
| -
zeszyt ćwiczeń
-
oś czasu
-
mapa
| -
pochodzenie człowieka
-
epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza
-
życie człowieka pierwotnego
-
różnice między koczowniczym a osiadłym trybem życia
-
początki rolnictwa i udomowienie zwierząt
-
sposoby wytapiania żelaza dawniej i dziś
|
I.
II.
| -
umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens
-
wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa kierunki ich wędrówki
-
omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi
-
wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie
-
porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia
-
przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia
-
opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędziach rolniczych i udomowieniu zwierząt
-
wyjaśnia, czym była ziemianka
|
1
|
-
Pierwsze cywilizacje
|
(w tym tekst źródłowy,
s. 80)
-
zeszyt ćwiczeń
-
oś czasu
-
mapa
| -
termin cywilizacja
-
pierwsze miasta-państwa
-
Egipt i Mezopotamia jako miejsca powstania najstarszych cywilizacji
-
życie w dolinach wielkich rzek
-
kultura i sztuka pierwszych cywilizacji
-
podział społeczeństwa w starożytnym Egipcie
-
terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający
-
znaczenie odkrycia skarbu Tutenchamona dla historyków
|
I.
II.
| -
umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich
-
wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon
-
wyjaśnia, kim byli Sumerowie
-
wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz
-
podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu
-
tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia
|
1
|
-
Od hieroglifów do alfabetu
| -
zeszyt ćwiczeń
-
oś czasu
-
mapa
| -
powstanie pisma i jego znaczenie
-
pismo obrazkowe i klinowe
-
hieroglify egipskie
-
pismo alfabetyczne
-
historia materiałów pisarskich
-
współczesne pismo obrazkowe
|
I.
II
III.
9.1
| -
umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego
-
odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo
-
przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne
-
wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka
-
wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego
-
prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego
-
wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego
-
tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie
-
omawia ogólnie historię książki i piśmiennictwa – od glinianej tabliczki do czytnika książek elektronicznych
|
1
|
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z ROZDZIAŁU IV
|
2
|
ROZDZIAŁ V: W STAROŻYTNEJ GRECJI
|
-
Demokratyczne Ateny
|
(w tym tekst źródłowy,
s. 97)
-
zeszyt ćwiczeń
-
mapa starożytnej Grecji
| -
antyczna Grecja jako kraj żeglarzy
-
położenie geograficzne Grecji
-
terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis
-
Ateny jako przykład greckiej polis
-
Perykles – najwybitniejszy przywódca demokratycznych Aten
-
cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej
-
porównanie demokracji ateńskiej i współczesnej demokracji przedstawicielskiej
-
działanie sądu skorupkowego
|
I.
II.
III.
9.2.
| -
wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny
-
omawia położenie geograficzne Grecji i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej
-
wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis
-
wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej
-
opowiada o osobie i rządach Peryklesa
-
tłumaczy, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy
|
1
|
-
Teatr w starożytnej Grecji
|
(w tym tekst źródłowy,
s. 103)
| -
geneza teatru greckiego
-
najważniejsi tragedio- i komediopisarze greccy
-
przebieg konkursów teatralnych
-
budowa greckiego amfiteatru
-
teatr współcześnie
|
I.
II.
III.
9.2
| -
umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w antycznej Grecji
-
opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr
-
tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa
-
omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków
-
wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim (komedia, tragedia)
-
przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego
-
opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji
|
1
|
-
Bogowie, mity i uczeni
|
(w tym tekst źródłowy,
s. 109)
| -
terminy: politeizm, mit, heros, filozofia
-
najważniejsi greccy bogowie: Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes
-
dwanaście prac Heraklesa
-
Homer i przypisywane mu dzieła
-
starożytna Grecja ojczyzną filozofii
-
osiągnięcia starożytnych Greków
|
II.
III.
9.2
| -
przedstawia wierzenia starożytnych Greków
-
opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów
-
wymienia najważniejszych greckich bogów (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes)
-
wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia
-
opowiada o Homerze i jego dziełach
-
tłumaczy, czym zajmują się filozofowie
-
podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków
|
1
|
-
Na greckim stadionie
| | -
terminy: olimpiada, igrzyska olimpijskie
-
rola sportu w starożytnej Grecji
-
tradycje starożytnych igrzysk we współczesnych olimpiadach
|
I.
9.2
| -
podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu
-
przedstawia przebieg antycznych igrzysk
-
dostrzega podobieństwa i różnice między igrzyskami w starożytnej Grecji a współczesnymi olimpiadami
-
omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków
-
wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego
-
określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa
|
1
|
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z ROZDZIAŁU V
|
2
|
ROZDZIAŁ VI: W STAROŻYTNYM RZYMIE
|
-
Rzym – droga do potęgi
| -
zeszyt ćwiczeń
-
oś czasu
-
mapa Imperium Rzymskiego
| -
geneza państwa rzymskiego, legenda o Romulusie i Remusie
-
ustrój republiki rzymskiej
-
społeczeństwo starożytnego Rzymu
-
droga Rzymu do potęgi
-
postać Juliusza Cezara
-
Imperium Rzymskie i jego zasięg terytorialny
-
legionista jako żołnierz rzymskiej piechoty
-
ślady Imperium Rzymskiego zachowane do czasów współczesnych
|
I.
II.
III.
9.3
| -
umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu oraz zabójstwa Juliusza Cezara, a także określa, w którym wieku rozegrały się poszczególne wydarzenia
-
wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego
-
przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu
-
omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo
-
wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja
-
omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego, zwracając szczególną uwagę na pozycję niewolników
-
na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty
|
1
|
-
Osiągnięcia starożytnych Rzymian
| | -
kultura i sztuka starożytnego Rzymu jako kontynuacja dokonań antycznych Greków
-
terminy: bazylika, gladiator, kodeks
-
prawo rzymskie i jego znaczenie dla współczesnego prawa europejskiego
-
osiągnięcia starożytnych Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa (Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy)
|
I.
II.
III.
9.3
| -
wyjaśnia, kim byli gladiatorzy
-
wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy
-
odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg
-
wskazuje prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa
-
tłumaczy terminy: bazylika, kodeks
-
opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana
|
1
|
-
Początki chrześcijaństwa
|
(w tym tekst źródłowy,
s. 133)
-
zeszyt ćwiczeń
-
oś czasu
-
mapa Imperium Rzymskiego
| -
politeistyczne wierzenia starożytnych Rzymian
-
Jezus z Nazaretu jako twórca nowej religii monoteistycznej
-
przyczyny prześladowania chrześcijan w starożytnym Rzymie
-
rozwój chrześcijaństwa i zakończenie prześladowań
-
terminy: Ewangelia, Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament
-
znaki pierwszych chrześcijan: chrystogram i ryba
-
różne odłamy chrześcijaństwa
-
Watykan jako siedziba głowy współczesnego Kościoła katolickiego
|
I.
II.
III.
9.4.
| -
umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia
-
wskazuje na mapie Palestynę
-
przedstawia, kim byli Jezus z Nazaretu i Konstantyn Wielki
-
wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament
-
określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo
-
opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie
-
wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu
-
wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie
-
omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim
|
1
|
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z ROZDZIAŁU VI
|
2
|
- podręcznik – „Wczoraj i dziś 4”, podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy IV szkoły podstawowej;
- Zeszyt ucznia – „Wczoraj i dziś 4”, zeszyt ucznia do historii i społeczeństwa dla klasy IV szkoły podstawowej.