WŁodzimierz juszczyk mały słownik zoologiczny gady I płazy
Pobieranie 5.51 Mb.
|
żółwie błotne 308 309
żółwie morskie U gatunków lądowych kara-paks jest przeważnie silnie wy-sklepiony, a odnóża służą do chodu. 2. te nigdy do wody nie wchodzą. U gatunków ściśle wodnych, zwłaszcza morskich, karapaks jest płaski, często pokryty skórą, plastron częściowo zredukowany, kończyny zaś są typu pływnego. Te ostatnie ż. nigdy wody nie opuszczają, z wyjątkiem samic wychodzących na ląd tylko w celu złożenia jaj. Są one składane do gniazd wygrzebywanych przez matki w piasku, w niewielkiej odległości od brzegu, jednak nie w strefie przypływu morza. Po złożeniu jaj i zasypaniu gniazda piaskiem samice natychmiast wracają do wody, zostawiając za sobą charakterystyczny ślad na gładkim piasku. Umożliwia to tubylcom łatwe odnalezienie gniazd i masowe wybieranie jaj, będących cennym składnikiem pokarmu człowieka. 0-gólnie biorąc, ż. są drapieżnikami, a tylko nieliczne gatunki żywią się pokarmem roślinnym. 2. powstały w permie, przed około 200 min lat i są starsze od dinozaurów. 2. ówczesne były gatunkami lądowymi i roślinożernymi, mającymi jeszcze zęby na szczękach i kościach podniebiennych. Z uwagi na bardzo prymitywne cechy budowy ciała, a zwłaszcza brak dołów skroniowych, żółwie również uważane są za “żywe skamieliny". 2. morskie i słodkowodne są najliczniejszą grupą współcześnie żyjących gadów. 2. zamieszkują w większości strefy klimatu ciepłego i tropikalnego wszystkich kontynentów oraz wysp oceanicznych i oceanów. Dzieli się je na 2 podrzędy: —-żółwie bo-koszyjne oraz ->-żółwie skryto-szyjne. Rząd ż. obemuje 12 rodzin i ok. 220 gatunków. żółwie błotne {Emydidae) — rodzina gadów z podrzędu ->-żółwi skrytoszyjnych. Spośród ok. 220 gatunków współcześnie żyjących żółwi, rodzina ż.b. jest najliczniejsza, gdyż obejmuje 76 gatunków, tj. ok. 1/3 wszystkich. Owalny pancerz grzbietowy pokryty jest 3 rzędami dużych tarczek rogowych, ułożonych symetrycznie i otoczonych ściśle do nich przylegającym rzędem tarczek brze- , żnych. Palce obu par kończyn nie są zrośnięte, a tylko spięte w różnym stopniu błoną skórną. Do ż.b. należą gatunki prowadzące zarówno wodny, jak i lądowy tryb życia. Gatunki i wodne mają pancerz grzbietowy mniej lub więcej spłaszczony, gatunki lądowe mają pancerz wypukły. Między nimi istnieją gatunki o pośrednich cechach kształtu pancerza. Jedne gatunki żywią się wyłącznie pokarmem zwierzęcym, inne roślinnym lub są wszystkożer-ne. Niektóre gatunki lądowe odbywają wędrówki. 2.b. występują w ciepłych regionach półkuli północnej, w Europie, Ameryce Północnej, w połud-niowo-wschodniej Azji, poza tym mniej liczne gatunki w Afryce Północnej i Ameryce Południowej. Nie występują w Australii. żółwie bokoszyjne (Pleurodźra) — podrząd gadów z rzędu -ł-żółwL Szczególną ich właściwością odróżniającą je od ->-żół-wi skrytoszyjnych jest możność chowania głowy i szyi między pancerz grzbietowy i brzuszny jedynie przez zgięcie ich w bok (w lewo lub w prawo) w płaszczyźnie poziomej. Małą ruchliwość kręgów szyjnych powoduje silny rozwój ich wyrost- ^ ków poprzecznych. 2.b. maja też sztywne połączenie kości miednicy z pancerzem brzusznym. Pancerz brzuszny pokrywa 13 rogowych tarcz. Wszystkie ż.b. żyją tylko w wodach słodkich, dobrze pływają i nurkują. U większości gatunków palce są spięte błonami pływ-nymi. 2.b. stanowią nieliczną grupę żółwi, obejmującą zaledwie 2 rodziny i kilkadziesiąt gatunków. Występują one w Ameryce Południowej, Afryce, Australii, na Madagaskarze i na Nowej Gwinei.
— rodzina gadów z podrzędu -rżółwi skrytoszyjnych. W odróżnieniu od osobników prowadzących wodny lub półwodny tryb życia, ż.l. posiadają ciężki, często wykształcony do ogromnych rozmiarów pancerz. Kończyny, zwłaszcza przednie, są silnie rozwinięte, grube, słupo-wate, w których wszystkie palce są zrośnięte i zakończone mocnymi pazurami. Niektóre gatunki nie mogą głęboko wciągać głowy do pancerza i zakrywają ją przednimi kończynami, pokrytymi z zewnątrz szczególnie dużymi, grubymi, rogowymi tarczkami. Wskutek ciężkiego pancerza ż.l. nie mogą się szybko poruszać. 2ywią się głównie rozmaitym pokarmem roślinnym, w tym kwiatami, soczystymi owocami, a nawet kaktusami. Poza tym zjadają różne małe zwierzęta, jak dżdżownice, owady, ślimaki. 2.1. zamieszkujące obszary chłodniejsze zimują na lądzie, zagrzebane w ziemi. 2.1. występują w strefach klimatu u-miarkowanego i ciepłego wszystkich kontynentów, z wyjątkiem Australii i Nowej Gwinei.
grzbietowy osiąga długość ok. 50 cm. W budowie ciała wykazują cechy pośrednie między ->-żółwiakami a zwyczajnymi ^•żółwiami skrytoszyjnymi. Podobnie jak większość —>-żółwi skrytoszyjnych mają w pełni wykształcony kostny pancerz oraz rogowe listwy na szczękach. Podobnie zaś jak u ->-żół-wiaków pancerz kostny pokrywa miękka, gruba skóra zamiast rogowych tarcz. Wreszcie posiadają mięsisty ryjek na końcu głowy oraz płetwiasto spłaszczone odnóża. 2.m. z P. zamieszkują rzeki i słabo zasolone ich ujścia do morza. W hodowli chętnie jedzą ryby i rozmaity pokarm roślinny. Nie są żółwiami agresywnymi. Biologia ich jest bardzo słabo poznana. 2.m. z P. zamieszkują rzeki Nowej Gwinei.
->-żółwi skrytoszyjnych. Budową ciała i biologią upodabniają się do ->żółwi skórzastych. Długość pancerza u różnych gatunków waha się w granicach 75 cm do 1,4 m i ciężar do 250 kg. Pancerz grzbietowy jest normalnie wykształcony, pancerz brzuszny nieco zredukowany, koniec szczęki nie posiada dzioba. Zarówno przednie, jak i tylne kończyny zamienione są w szerokie, płaskie wiosła. 2.m. są znakomitymi pływakami i całe życie przebywają w morzu, w strefie przybrzeżnej lub pelagicznej, zwłaszcza w okresie wędrówek rozrodczych. Jedynie samice wychodzą na ląd, i to tylko w celu złożenia jaj. Poza tym niektóre gatunki wykazują skłonność do wygrzewania się w słońcu na piaszczystych plażach. 2ywią się wyłącznie morskimi roślinami. 2.m. mają zdolność, a raczej instynkt po- żółwie mutowe 310
311 żółwie wielkoglowe wrotu do stałych miejsc składania jaj, co wiąże się z koniecznością odbywania długich wędrówek morskich. 2.m. występują we wszystkich ciepłych morzach i oceanach świata. żółwie mulowe (Kźreostermdae) — rodzina gadów z podrzędu —>-żółwi skrytoszyjnych. Rodzina ż.m. obejmuje gatunki mające wiele cech wspólnych z —•żółwiami skorpuchowatymi. U jednych i u drugich pancerz grzbietowy nie jest połączony bezpośrednio z pancerzem brzusznym, lecz rozdziela je rząd małych tarczek. Podobnie jak —-żółwie skorpuchowate, prowadzą one półwodny tryb życia, zagrzebują się w mule dennym rzek i jezior oraz pożerają głównie rozkładające się martwe ciała różnych wodnych zwierząt (ryb, raków, ślimaków, robaków). Należą tu gatunki małe i średniej wielkości, z których najmniejszy pensylwański Kinosternon suł>-rubrum mierzy zaledwie 10 cm, zaś największy, meksykański Staurotypus triporcatus mierzy przeszło 30 cm. U niektórych gatunków przednia i tylna część pancerza brzusznego jest ruchomo połączona, u niektórych na pancerzu grzbietowym występuje l—3 wzdłużnych rzędów wysokich, rogowych guzów, poza tym u samców wszystkich gatunków ż.m. na wewnętrznej powierzchni ud występują rogowe guzy, utworzone z silnie powiększonych rogowych tarczek. Ułatwiają one samcowi trzymanie samicy w czasie kopulacji. Wszystkie ż.m. charakteryzują się znakomitym węchem oraz wydawaniem swoistego zapachu produkowanego przez silnie rozwinięte gruczoły wonne. Szczególnie zaznacza się to u Sterreotherus odoratus osiągającego 12 cm długości. U wszystkich ż.m. palce tylnych kończyn spięte są dobrze wykształconymi błonami pływnymi. Rodzina ż.m. obejmuje 4 rodzaje (Sternothe-rus, Kinosternon, Ciaudius, Staurotypus) i nieliczne gatunki. Podobnie jak żółwie skorpuchowate, ż.m. występują wyłącznie na kontynencie amerykańskim, na południowo--wschodnich obszarach Ameryki Północnej, w Meksyku oraz w Ameryce Środkowej.
podrzędu —-żółwi skrytoszyjnych. Do rodziny ż.s. należą największe współcześnie żyjące żółwie, których pancerz u znanych osobników osiąga długość 3 m ł ciężar ciała ok. 1000 kg. Tak duże ż.s. należą jednak do bardzo rzadko spotykanych okazów. Częściej łowi się ż.s. o długości 2,3 m l ciężarze ok. 600 kg. Przednie kończyny zmienione są w potężne wiosła o rozpiętości do 3 m, tylne kończyny są łopatowato spłaszczone. Pancerz grzbietowy i brzuszny o silnie zredukowanych płytkach kostnych pokryty jest grubą skórą, na której występuje kilka rzędów zgrubiałych, skórnych kilów. U młodych osobników głowa, odnóża i ogon pokryte są małymi, rogowymi tarczkami, które jednak wkrótce zanikają. Górna szczęka zakończona jest potężnym dziobem. Kręgi i żebra nie są zrośnięte. 2.s. nie wciągają do pancerza ani głowy, ani też i kończyn z uwagi na ich wielkość. Całe ciało, w tym skóra, mięśnie, narządy wewnętrzne, a nawet szkielet przepojone są tranem, wskutek czego mięso ż.s. nie nadaje się do spożycia przez człowieka, poza tym jest prawdopodobnie trujące. 2.s. nigdy morza nie opuszczają, tylko samice wychodzą na ląd w celu złożenia jaj, po czym natychmiast wracają do morza. 2ywią się morskimi wodorostami, rybami, kalmarami, skorupiakami. Przez ludzi morza ż.s. nazywane są “morskimi włóczęgami". 2.s. zamieszkują wszystkie ciepłe morza i oceany. żółwie skrytoszyjne (Cryptodi-ra) — podrząd gadów z rzędu ->-żółwi. Mają one z reguły możliwość wciągania głowy w głąb pancerza dzjeki fesowate-mu zginaniu steyi w płaszczyźnie pionowej. Ruch ten jest efektem dużej ruchliwości kręgów szyjnych, spowodowanej brakiem wyrostków poprzecznych. Jedynie nieliczne gatunki, o dużej głowie, nie mogą jej schować do pancerza. Kości miednicy u ż.s. nie zrastają się z pancerzem brzusznym, tylko łączą się z nim luźno. 2.s. są najliczniejszą grupą żółwi, obejmującą 10 rodzin i 2/3 wszystkich żółwich gatunków. Do ż.s. należy też najliczniejsza rodzina —-żółwie słodko-wodne (Emydidae) — do której zalicza się ok. 25 rodzajów i ok. 130 gatunków. 2.s. występują na wszystkich kontynentach w strefach klimatu umiarkowanego i ciepłego. żółwie spłaszczone (Dermate-mydidae), rodzina gadów z podrzędu —-żółwi skrytoszyjnych. Współcześnie żyje jedyny przedstawiciel rodziny —•żółw spłaszczony, którego cechy budowy ciała przyjmuje się za cechy całej rodziny Der-matemydidae. żółwie trójpazurzaste —-żół-wiaki. żółwie wężoszyjne (Chelidae) — rodzina gadów z podrzędu —-żółwi bokoszyjnych. Charakteryzują się nieproporcjonalnie długą, nagą, wężowatą szyją. Pancerz zarówno grzbietowy, jak i brzuszny są normalnie wykształcone. Prowadzą półwodny tryb życia. 2ywią się organizmami wodnymi, w tym również rybami. Z.w. występują w Ameryce Południowej, w Australii i na Nowej Gwi-
312
źólwik malowany żółwie o nieproporcjonalnie dużej głowie, pokrytej dużą, grubą, rogową tarczką, i posiadające szczękę zakończoną masywnym, zakrzywionym dziobem. Również ogon pokrywają duże tarczki. Normalnie wykształcony pancerz jest silnie spłaszczony, natomiast pancerz brzuszny pokrywa całą brzuszną powierzchnię ciała. Z.w. zamieszkują zimne, górskie i szybko płynące strumienie. Żywią się rozmaitymi wodnymi zwierzętami, zwłaszcza mięczakami. Są wrażliwe na podwyższone temperatury otoczenia. Należą do słabych pływaków. Zimują na lądzie, zagrzebane w ziemi. Z.w. występują w południowych Chinach, w Indochinach oraz w Birmie. nież pokarm roślinny. Przebywa zwykle w wodzie, czasem jednak wychodzi na ląd i zna-
Żółwik malowany cznie oddala się od zbiornika wodnego. Okres jego rozmnażania się przypada na czerwiec i lipiec. Samice składają na lądzie w pobliżu wody po 5 do 20 jaj. Z.m. zimuje zagrzebany w mule na dnie zbiorników wodnych, które zamieszkuje. Mięso jego jest jadalne, jednak z powodu małych rozmiarów nie odławia się go intensywnie. Ze względu na piękne u-barwienie bywa często sprzedawany w sklepach zoologicznych i hodowany częściej od innych żółwi. Z.m. występuje ' w Ameryce Północnej, od południowej Kanady do Florydy i północnego Meksyku. Na tym obszarze występują 4 rasy geograficzne tego pospolitego żółwia słodkowodnego Ameryki Północnej. żywe skamieliny —>-żółwie, ->-hatterie. żyworodnośc — forma rozrodu zwierząt polegająca na odbywaniu całego rozwoju zarodkowego w organizmie matki. Podczas gdy u zwierząt jajo-żyworodnych substancje odżywcze potrzebne do rozwoju zarodek czerpie z żółtka za-T»rartpgn_m_jajn^ to u zwierząt ży2?^^^^^p1•^zymuie i® z —""rizmu •RCTti. VTIk f SKOROWIDZ NAZW LACIRSKICH Ablep?ldTus 136 — alalcus 137 — brandtt 137 — deserU 138 — grayanus 137 — łcitaibeiłt 137 — pannontcus 137 Acanthophts antarctlcus 247 Acrantophis madagascarensis 34 Acroc^ordtdae 240 AcrochorcHnae 244 Acrocfaordus granulatus 229 — jauantcus 229 Adelotus brevls 11 Agalycfinis calUdryns 35 Agama caucasłca 13 — himalayana 12 — lehmanni 15 — planiceps 14 — ruderata 14 — sanguinolenta 15 — stelilo 67 Agamtdae 16 Agicistrodon 66 — contortria: 124 — halys 123 — himalayartus 124 — pisciuorus 123 — rhodostoma W Aglypha 17, 240 Agrionemys hors.fieldii 301 Alligator •mtssissippiensts 19 — sinensts 18 Alltgatoridae 19 Alytes obstetrtcans 142 Amblyrhynchus crtstatus HO Ambystoma 17, 154 — TOaculatliTO 2l — mesicatnum 17 — opacynt 20 — talpołdpum 19 — tigrtnum 22 Ambustomattdae 154 Amelva 24 Amniota 171 ATOphtbia 146 AmpMbolurus barbatus 12 Aniphisbaenia 132 ATOpMunia 25 — means 24, 25 — pholeter 25 — tridactyluin 25, 26 Amphiuniidae 24, 25 Anamnia 151 Anapsida 27, 49, 306 Andrłas japonicus 190 Aneides lugubris 189 Anelytropstdae 75 Anelytropsts 75 Angolosaurus 82 Anguidae 139 Anguts fragtits 140 Aniltus 242 — scytale 38 Anntella 81 — geronimemsts 81 — pulchra 74, 81 Anniellidae 81 Anoiłs carolinensis 107 — uer-rnłculatus 27 AnomachHus 242 Ansonia 165 — grilltuoca 164 Aparasphenodon brunot 179 Apoda 148 Araceae 276 Arcftosaurta 27, 49 Arthroleptella Ughtfoott t9 Arthroleptis 28 — paryulus 28 — stenodactylus 28 — uariabills 28 Ascaphus 115 — truet 281 Skorowidz 314
Astrotia stofcesii 29 Astylosternus robustus 271 Atelopodidae 279 Atelopus 280 — stelzneri 29 Atfieris sąuamiger 286 Bachia cophtas 30 Basilteus basżlicus 31 — plumifrons 32 Batagur basca 31 BcttTachophrynus wiacrostomus 273, 275 Batrachuperus 92 — Icartsscfimidti 220 Bipes 133 — biporus 17 Bttis artetans 288 — gabonica 283 . — peringueył 283 Blanus cinereus 133 Boa constrictor 33 — — constrictor 34 — — imperator 34 — — occtdentalls 34 Boaedon Infernalis 231 Boidae 43 Boiga dendrophila 234 Boiginae 244 Boinae 44 Bombina bombina 108 — •mashna 107 — orientalis 105 — yariegata 105 Botftrops 66 — alternatus 282 — atrox 85 — błlineatus 281 — insularis 283 — jararaca 281 — schlegelit 282 Brachycephalus 280 — ephtppium 266 Breuldpittdae 259 BrooKesia minima 86 — spectrmn 86 Bufo 169 — americanus 160 — blombergt 160 — bufo 165 — calamita 164 — empusus 162 — marinus 11 —• marmoratus 162 Bufo paracnemis 164 — guercicus 161 — regularis 163 — rosei 162 — niridts 166 — woodhousti fowlert 161 Bufonidae 168, 253 Cacosternum capense 255 CaecUtłdae 117, 121, 149 CaiTOan crocodylus 84 Calabaria reinfiardtii 159 Calamaria 240 — umfornis 240 Cailopistes maculatus 213 Caretta caretta 91 Carettochelyldae 293, 309 Carettochelys tnsculpta 293 Caudata 150 Caudiuerbera caudiuerbera 275 Centrolene 209 Centrolenella 209 — colymłliphyllum 208 Centrolenidae 208 Ceratophrys ornata 264 Cerastes cerastes 287 Cfzalcides chalcides 138 — ocellatus 138 Chamaeleo chama-sleon 88 — cristatus 85 — diiepts 89 — mellerl 86 — monUum 85 i — oustaleti 87 — oweni 87 — parsonit 87 — pUTOilis 89 — guadrtcornts '85 Cfiamaeleolts chamaeleontides Chamaeleonidae 90 Chamaesaura 80 — aenea 80 — macrolepis 80 Charina bottae 34 CheUdae 122, 293, 311 Chelodina longłcollis 293 Chelonia mydas 295 Cheloniidae 295, 309 Chelus finibriatus 122 Chelydra serpenttna 29]3 Chelydridae 310 i Chioglossa lusitanica 188 CMromantis lerampelita 267 Chlamydosaurus hingii 13 315
Skorowidz Cfiondropython tiźridis 158 Chordata 6 Chrysemys scripta 292, 312 Chymenochirus 32 Ciaudlus 310 CleUa cloelia 125 Cnemidophorus neomexicanus 212 — tesselatus 211 Cochranella 209 Coleonyx va.rlega.tus 53 Coluber fugularls 153 Colubridae 243 Colubrinae 244 Conolopłius subcrżstatus 111 Cophixalus 281 Corallus caninus 237 Cordylidae 80 Cordylosaurus 82 Cordylus 80 — giganteus 209 CoroneUa. austriaca 56 Corucia zebrata 196 Cotylosaurla. 151 Crinła signifera 249 Crocodylia 102 Crocodylidae 105 Crocodylus 105 — cataphractus 102 — niloticus 100 — palustrżs 98 — — kimbula 98 — porosus 101 — rhoTnbi/er 99 Crossopterygi 151 Crotalidae 66 Crotaltis 66 — adamanteus 63 — atroz 64 — durissus 91 ; — — terrificus 92 — uiridis 66 Crotaphytus collarts 110 Cryptobranchidae 39 Cryptobrancfaus alteganłensts 39 Cryptodira 311
— potylepis 120 Dendrobates auratus 41 Dendrobates pumiUo 40 — tinctorius 41 — trlvitta.tus 41 Dendrobatżdae 43 Dermatemydidae 301, 311 Dermatemys mawii 300 Dermochelyidae 299, 310 Dermochelys corlacea. 299 Desmognathus fuscus 184 — ocoee 192 — ochrophaeus 192 Desmognathus wrightl 194 Dibamidae 82 Cibamus 83 Dicamptodon ensatus 23 Diplolaemus darwinii 109 Dipsadinae 244 Dipsas 242 Dżscoglossidae 171 Dłscoglossus pictus 170 Dłspholtdus typus 45 Dracena guaianensis 213 Draco uolans 199 Drymarchus corais 231 Echls carinatus 46 Etaphe dione 230 — longźssima 231 — qua.tuoTUnea.ta. 154 — schrenłci 152 — sttula 153 Elapidae 248 Eleutherodactylus 267 — augusti iatrans 267 — nasutus 264 — plantrostris 262 Emydidae 31, 83, 214, 303, 308, 312 Emys granosa, 293 — orbicularis 291 Enhydrina schistosa, 241 Eosuchia 118 Epicrates cenchrźa 34 Eremlas 201, 202 — argus 201 — arguta 202 — grammlca 203 — Intermedia 203 — multiocellata 201 — scripta 202 Eretmochelys imbricata. 302 Erpeton tentaoulatum 230 Eryx jaculus 205 — fołinl 205 — Tmliaris 205
31S
Eumeces {asciatus 197 Eunectes niurtnus 26 Euproctus asper 220 Farancia abacura 229 FeyUnHdae 82 Fritziana goeidtł 180 Gastrotheca marsuplata .179 — ovlfera 181 Gastrophryne carolinensłs 275 Gaułaiidae 50 Gauialts gangetlcus 49 Gekfco gecko 215 Gekkonidae 54 Geochelone denticulata 279 — elepftantopus 300 — gigantea 298 Gerrhosaurldae 82 Gerrhosaurus major 75, 82 Gopherus polyphemus 297 Gymnophtłiala.mus 212 Gyrinophilus porphyriticus 192
— rosei 203 Heleophryntdae 204 Heloderma Iiorridum 69 — suspectum 68 Helodermatidae 69 HeTOidactyHum scutatum 186 Hemidactylus turcicus 54 Hemtsus martnoratus 259 Heterodon platyrhinos 70 Hieremys annandalei 303 Holbroohia maculata 109 Hoplurus 71 — cyclurus 71 — guadriTnaculatus 71 — saricola 71 Hydromantes genei 187 — — genez 188 Hydrophndae 240 Hydrophis 236 — fasciatus 236 Hyla 184 — arborea 174 — aurea 182 — avivoca 178 — boans 181 — cinerea 182 — crucifer 176 — emezchi 175
— femoralls 179 — maxima 181 — minuta 175 — regtlla 176 — uasta 176 Hylldae 183 Iłymenochirus boettgert 268 Hynobłidae 92 Hynotlius 92 — keyserlingi 92, 221 — shihl 92 Hyyeroi;us łiorstochiź 276 Hypopachus cuneus 263 — uariolosus 263
— subrubrum 310 Labyrinthodontta 151 Lacerta 73 — agtlis 76 — lepida 73 — saxlxola 74 — yiridis 76 — vivlpara 77 Lacertidae 83 i Lachesis 66 — wuta 58 Lampropeltis doliata 233 — triangulum 233 Langafia intermedia 116 Lanthanotus borneensts 224 Lantłianotidae 228 Laticauda lattcauda 236 —, semifasciata 236 Leiolepis belitana 14 Leiopelma 115 — hochstetterl 114 Letopelmatidae 114, 115 Lepidosauria 49, 113 Lepospondyll 152 Leptodactylidae 249, 280 Leptodactylus marmorattis 264 — nanus 264 — oceilatus 270 317
: wymiana wymiana -> Raport z pobytu na programie Praktyk llp erasmus wymiana -> Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1990 wymiana -> Gdzie jest haarp? wymiana -> Uczestnicy Programu Praktyk llp erasmus- raport z pobytu na programie wymiana -> Düsseldorf, Niemcy wymiana -> Warunki Umowy Plan Podróży wymiana -> Raport z pobytu na praktyce zagranicznej wymiana -> Ritsumeikan asia pacific university raport z pobytu Pobieranie 5.51 Mb.
|