Wykresy Gantta

Instytut Nauk Administracyjnych

Uniwersytet Wrocławski

Wykresy Gantta

Za terminem „wykresy Gantta” kryje się technika opracowana na początku XX wieku przez amerykańskiego eksperta wydajności (efficiency expert) Henry’ego L. Gantta (1861-1919), znana w ojczyźnie pomysło­dawcy także jako bar charts, czyli wykresy kreskowe. Przez wiele dziesiątek lat wykresy Gantta należały do podstawowych technik kierowniczych i były wykorzy­stywane do planowania, koordynowania i kontrolowania przebiegu działań (w USA między innymi do budowy międzystanowego systemu autostrad – interstate high­way system), oceny wydajności pracy oraz oceny wykorzystania maszyn i urządzeń.

Ideę omawianych wykresów H.L. Gantt przedstawił już w 1903 r. w referacie A Graphical Daily Balance in Manufacturing wygłoszonym na posiedzeniu Amery­kańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników (The American Society of Me­chanical Engineers – ASME). W pełni rozwiniętą postać uzyskały one kilkanaście lat później, gdy w kwietniu 1917 roku Stany Zjednoczone przystąpiły do toczącej się woj­ny światowej, a H.L. Gantt, pracując dla The Ordnance Bureau, a następnie The War Industries Board i The Emergency Fleet Corporation and Shipping Board, otrzymał zadanie koordynowania pracy (produkcji) w prywatnych i w państwowych przedsię­biorstwach wytwarzających broń i amunicję. Stosowane przez H.L. Gantta wykresy dostarczały (graficznej) informacji o czasie realizacji zamówień rządo­wych, umożli­wiając ocenę przebiegu ich realizacji oraz podjęcie odpowiedniego działania w przypadku wystąpienia opóźnienia (lub przyspieszenia) w stosunku do planu. Cały system opierał się na dwóch zasadach, które H. L. Gantt przedstawił na­stępująco: Zasady, na których oparta jest technika wykresów, są wyjątkowo proste. Pierwsza mówi, że wszystkie działania można mierzyć ilością czasu potrzebnego na ich rea­lizację. Druga stanowi, że przestrzeń, która na wykresie oznacza jednostkę czasu, oznacza także wielkość pracy, jaka powinna być wykonana w tym czasie. (Prin­ciples upon which the charting method is founded are easily comprehended. First: The fact that all activities can be measured by the amount of time needed to perform them. Second: The space representing the time unit on the chart can be made to represent the amount of activity which should have taken place in that time). Dalej napisał: Gdy pamięta się o tych dwóch zasadach, cały system można z łatwością zrozumieć; dostarcza on narzędzia graficznego ujmowania różnorodnych prac za pomocą jednej miary, jaką jest czas. (Bearing in mind these two principles the whole system is readily intelligible; it affords a means of charting all kinds of activities, the common measure being time), cyt. za Gantt on Management. Guide­lines for Today’s Executive, ed. by Alex W. Rathe, American Management Associa­tion, New York 1961.

Wykresy H.L. Gantta zyskały międzynarodowe uznanie w dużym stopniu dzięki pracy jego współpracownika Wallace’a Clarka, The Gantt Chart. A Working Tool of Management opublikowanej w 1922 r. (a więc już po śmierci H. L. Gantta) i przetłumaczonej na osiem języków, w tym język polski: W. Clark, Wykresy Gantta jako środek organizacji, tłum. Adam Kucharzewski, Warszawa 1929. Zdaniem ame­rykańskiego teoretyka i historyka zarządzania Daniela A. Wrena, wykresy Gantta stworzyły dla rosyjskich centralnych planistów podstawę kontroli ich planów pięcio­letnich, a także dostarczyły całemu światu graficzny środek planowania i kontroli pracy. Wszystkie późniejsze wykresy i tablice kontroli przebiegu produkcji powstały z inspiracji oryginalną techniką Gantta: formed the basis for the Russian central planners to control their “five year plans” and provided the whole world with a graphic means of planning and controlling work. All subsequent production control boards and charts drew their inspiration from Gantt’s original work, D. A. Wren, The Evolution of Management Thought, John Wiley and Sons 1994.