Dr hab. Jerzy Supernat
Instytut Nauk Administracyjnych
Uniwersytet Wrocławski
Wykresy Gantta
Za terminem „wykresy Gantta” kryje się technika opracowana na początku XX wieku przez amerykańskiego eksperta wydajności (efficiency expert) Henry’ego L. Gantta (1861-1919), znana w ojczyźnie pomysłodawcy także jako bar charts, czyli wykresy kreskowe. Przez wiele dziesiątek lat wykresy Gantta należały do podstawowych technik kierowniczych i były wykorzystywane do planowania, koordynowania i kontrolowania przebiegu działań (w USA między innymi do budowy międzystanowego systemu autostrad – interstate highway system), oceny wydajności pracy oraz oceny wykorzystania maszyn i urządzeń.
Ideę omawianych wykresów H.L. Gantt przedstawił już w 1903 r. w referacie A Graphical Daily Balance in Manufacturing wygłoszonym na posiedzeniu Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników (The American Society of Mechanical Engineers – ASME). W pełni rozwiniętą postać uzyskały one kilkanaście lat później, gdy w kwietniu 1917 roku Stany Zjednoczone przystąpiły do toczącej się wojny światowej, a H.L. Gantt, pracując dla The Ordnance Bureau, a następnie The War Industries Board i The Emergency Fleet Corporation and Shipping Board, otrzymał zadanie koordynowania pracy (produkcji) w prywatnych i w państwowych przedsiębiorstwach wytwarzających broń i amunicję. Stosowane przez H.L. Gantta wykresy dostarczały (graficznej) informacji o czasie realizacji zamówień rządowych, umożliwiając ocenę przebiegu ich realizacji oraz podjęcie odpowiedniego działania w przypadku wystąpienia opóźnienia (lub przyspieszenia) w stosunku do planu. Cały system opierał się na dwóch zasadach, które H. L. Gantt przedstawił następująco: Zasady, na których oparta jest technika wykresów, są wyjątkowo proste. Pierwsza mówi, że wszystkie działania można mierzyć ilością czasu potrzebnego na ich realizację. Druga stanowi, że przestrzeń, która na wykresie oznacza jednostkę czasu, oznacza także wielkość pracy, jaka powinna być wykonana w tym czasie. (Principles upon which the charting method is founded are easily comprehended. First: The fact that all activities can be measured by the amount of time needed to perform them. Second: The space representing the time unit on the chart can be made to represent the amount of activity which should have taken place in that time). Dalej napisał: Gdy pamięta się o tych dwóch zasadach, cały system można z łatwością zrozumieć; dostarcza on narzędzia graficznego ujmowania różnorodnych prac za pomocą jednej miary, jaką jest czas. (Bearing in mind these two principles the whole system is readily intelligible; it affords a means of charting all kinds of activities, the common measure being time), cyt. za Gantt on Management. Guidelines for Today’s Executive, ed. by Alex W. Rathe, American Management Association, New York 1961.
Wykresy H.L. Gantta zyskały międzynarodowe uznanie w dużym stopniu dzięki pracy jego współpracownika Wallace’a Clarka, The Gantt Chart. A Working Tool of Management opublikowanej w 1922 r. (a więc już po śmierci H. L. Gantta) i przetłumaczonej na osiem języków, w tym język polski: W. Clark, Wykresy Gantta jako środek organizacji, tłum. Adam Kucharzewski, Warszawa 1929. Zdaniem amerykańskiego teoretyka i historyka zarządzania Daniela A. Wrena, wykresy Gantta stworzyły dla rosyjskich centralnych planistów podstawę kontroli ich planów pięcioletnich, a także dostarczyły całemu światu graficzny środek planowania i kontroli pracy. Wszystkie późniejsze wykresy i tablice kontroli przebiegu produkcji powstały z inspiracji oryginalną techniką Gantta: formed the basis for the Russian central planners to control their “five year plans” and provided the whole world with a graphic means of planning and controlling work. All subsequent production control boards and charts drew their inspiration from Gantt’s original work, D. A. Wren, The Evolution of Management Thought, John Wiley and Sons 1994.
|