Zintegrowana sieć szlaków turystycznych „krainy lessowych wąwozóW”

„KRAINY LESSOWYCH WĄWOZÓW”

Realizacja : Lokalna Organizacja Turystyczna „Kraina Lessowych Wąwozów”

Opracowanie dokumentu : Eliza Cieszko

Konsultacje merytoryczne : Elżbieta Niedziejko – Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna

Jacek Rosły – Starostwo Powiatowe w Opolu Lubelskim

1. 
   Wstęp……………………………………………………………………………………………3
   
2. 
   Znakowanie szlaków turystycznych…………………………………………………………….3
   
3. 
   Istniejąca sieć szlaków turystycznych…………………………………………………….…….5
   
4. 
   Projektowana sieć szlaków turystycznych…………………………………………………...….8
   
5. 
   Co należy zrobić aby powstały nowe szlaki …………………………………………...……...10
   
6. 
   Problemy związane z funkcjonowaniem szlaków……………………………………………..11
   
7. 
   Analiza danych dotyczących infrastruktury turystycznej i około turystycznej………………..11
   
8. 
   Możliwości finansowania rozwoju zintegrowanej sieci szlaków turystycznych ………..…....12
   

1. 
   Baza gastronomiczna i noclegowa gmin………………………………………………………14
   
2. 
   Informacja Turystyczna………………………………………………………………….…….25
   
3. 
   Baza sportowo – rekreacyjna……………………………………………………………..……27
   
4. 
   Inne obiekty infrastruktury oraz usługi turystyczne…………..………………………….……32
   

1. 
   Warunki klimatyczne regionu…………………………………………………………………35
   
2. 
   Krajobraz i regiony naturalne………………………………………………………….………35
   
3. 
   Formy ochrony przyrody…………………………………………………………….…...……36
   
4. 
   Rys historyczny obszaru……………………………………………………………….………40
   
5. 
   Walory przyrodnicze i kulturowe poszczególnych gmin………………………………..……..44
   
6. 
   Oferta kulturalna gmin na 2008 rok……………………………………………………..……..50
   

1. 
   Szlaki piesze………………………………………………………………………………..…..53
   
2. 
   Szlaki spacerowe, ścieżki dydaktyczne i przyrodnicze…………………………………….…..62
   
3. 
   Szlaki rowerowe…………………………………………………………………………..……79
   
4. 
   Spływy kajakowe……………………………………………………………………………….98
   

1. 
   Szlaki rowerowe…………………………………………………………………………….…100
   
2. 
   Ścieżka dydaktyczna………………………………………………...……………………..….109
   
3. 
   Trasy turystyczne……………………………………………………………….…….…….…110
   
4. 
   Szlak Gmin Krainy Lessowych Wąwozów................................................................................123
   

1. 
   Inwestycje związane z istniejącymi i projektowanymi szlakami……………………..........….130
   
2. 
   Inne inwestycje turystyczne związane ze strategiami rozwoju poszczególnych gmin……...…130
   

1. 
   Mapa istniejących i projektowanych szlaków turystycznych wraz z obiektami ujętymi w opisach szlaków.
   
2. 
   Mapa istniejących i projektowanych szlaków turystycznych oraz potencjalnych miejsc zainwestowania.
   
3. 
   Płyta CD zawierająca:
   
   • 
     część opisową w formacie Word doc,
     
   • 
     2 mapy w wersji elektronicznej w formacie Corel cdr wersja 9.
     

Projekt Zintegrowanej Sieci Szlaków Turystycznych Krainy Lessowych Wąwozów powstał w celu jej promowania na polskim rynku turystycznym. Silne więzi przyrodnicze, kulturowe i historyczne stwarzają możliwość wygenerowania wspólnej przestrzeni, której walory warunkują rozmieszczenie gęstej sieci szlaków: rowerowych, pieszych, kajakowych, ścieżek dydaktycznych i spacerowych, a także tematycznych tras turystycznych.

1. 
   Wytyczanie szlaków turystycznych następuje zgodnie z ustaleniami ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 707 z późn. zm.);
   
2. 
   Znakowanie rowerowych szlaków turystycznych następuje zgodnie z ustaleniami ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. 2007 r. Nr 19, poz. 115) i ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) oraz wydanych na jej podstawie: rozporządzenia ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. Nr 170, poz.1993), rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. Nr 220, poz. 2181) i rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. Nr 177, poz. 1729);
   
3. 
   W przypadku wytyczania i znakowania szlaków turystycznych na terenie parków narodowych i innych form ochrony przyrody zastosowanie znajduje ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.);
   
4. 
   W przypadku wytyczania i znakowania szlaków turystycznych w lasach zastosowanie znajduje ustawa z 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.);
   
5. 
   W przypadku wytyczania i znakowania szlaków wodnych zastosowanie znajduje ustawa z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019);
   
6. 
   Samowolne niszczenie, uszkadzanie, usuwanie lub ustawianie znaku turystycznego stanowi wykroczenie podlegające karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny zgodnie z ustaleniami art. 85 § 1 i 2 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. Nr 12, poz. 114 z późn. zm.) z jednoczesną możliwością orzeczenia przez sąd na podstawie § 3 powołanego artykułu obowiązku zapłaty równowartości zniszczonego lub uszkodzonego znaku turystycznego albo obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego.
   

Oznakowanie szlaków pieszych i rowerowych

• 
  znaki określające przebieg szlaku,
  
• 
  znaki określające przebieg szlaków specjalnych (dojściowych, dydaktycznych, spacerowych)
  
• 
  znaki informacyjne i ostrzegawcze.
  

	Początek lub koniec szlaku
	Zmiana kierunku szlaku
	Przebieg szlaku
	Ostry skręt szlaku w prawo (zwykle przed skrzyżowaniem)
	Alternatywny znak skrętu w prawo
	Rozejście się szlaków
	Dojście od szlaku do naturalnego źródła wody
	Rozejście się szlaków (niebieski biegnie prosto)
	Dojście od szlaku do punktu widokowego
	Dojście od szlaku do interesującego obiektu
	Dojście od szlaku do schroniska
	Ścieżka dydaktyczna
	Scieżka spacerowa
	Drogowskaz
	Początek lub koniec lokalnej trasy rowerowej
	Znak przebiegu trasy lokalnej
	Zmiana przebiegu trasy lokalnej
	Początek lub koniec ogólnopolskiej trasy
	Znak przebiegu trasy ogólnopolskiej
	Zmiana przebiegu trasy ogólnopolskiej
	Międzynarodowa trasa rowerowa nr 7
	Zmiana przebiegu trasy międzynarodowej rowerowej

Przez teren Krainy przebiega gęsta sieć szlaków o charakterze lokalnym a także liczne szlaki ponadregionalne łączące ją z sąsiednimi krainami przyrodniczymi. Największy udział (aż 20) stanowią szlaki o charakterze ścieżek dydaktycznych, spacerowych czy przyrodniczych, o długościach od 2,5 km do 12,8 km. Ich zarządzającymi są: oddziały PTTK Lublin i Puławy, Kazimierski Park Krajobrazowy oraz nadleśnictwa Puławy i Kraśnik. Ten typ szlaków przystosowany jest dla wycieczek jednodniowych o charakterze rekreacyjno-edukacynym. Ich lokalizacja związana jest z formami ochrony przyrody – rezerwatami, parkami krajobrazowymi oraz obszarami chronionego krajobrazu.

Kolejną grupę stanowią szlaki rowerowe (10). Ich dystans to przedział od 8,5 km do 107 km. Dominują szlaki o charakterze lokalnym i regionalnym. Są także dwa szlaki ponadregionalne: Lublin – Kazimierz Dolny oraz Kazimierz Dolny – Kraśnik zarządzane przez Urząd Marszałkowski w Lublinie. Pozostałe znajdują się pod nadzorem Starostwa w Opolu Lubelskim, PTTK w Lipsku, MOSiR w Puławach oraz Urzędu Gminy Garbów. Są to głównie trasy jedno- bądź dwudniowe, ale tak naprawdę czas ich przemierzania zależy przeważnie od kondycji rowerzysty. Ze względu na bezpieczeństwo podróżujących wytyczone są głównie drogami lokalnymi. Dominuje nawierzchnia utwardzona.

W następnej grupie znajduje się 7 szlaków pieszych – 2 ponadregionalne, 2 regionalne i 3 lokalne. Ich długości wahają się od 12,6 km aż do 114,2 km, więc są to już wycieczki kilkudniowe, w których bardzo ważną rolę odgrywa baza gastronomiczno – noclegowa. W wielu przypadkach przebiegają przez główne miasta regionu (ze względu na atrakcje turystyczne oraz ww. bazę): Nałęczów, Puławy, czy Kazimierz Dolny, ale poza tym wytyczone są drogami leśnymi i polnymi, co stwarza odpowiedni klimat dla piechura, który chce spędzić czas na łonie przyrody. Zarządcami tych szlaków są oddziały PTTK w Puławach i Lublinie. Pod względem tematycznym dominują tu szlaki przyrodnicze i historyczne.

Osobliwością ma być Szlak Różany (planowany w przyszłości do realizacji przez Urząd Gminy Końskowola), który na odcinku Końskowola – Las Stocki ma być przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

Dla najbardziej wymagających i zaprawionych rowerzystów zaproponowany zostanie Szlak Lessowych Wąwozów przebiegający przez najbardziej atrakcyjne wąwozy Kazimierskiego Parku Krajobrazowego.

b) Proponowana ścieżka dydaktyczna to Sacrum –Natura –Historia o charakterze przyrodniczo historycznym prowadząca przez miejscowości Zarzaka, Wąwolnica i Kębło.

c) Osobną grupę stanowią trasy turystyczne:

- Dotychczas proponowany pieszy szlak Kapliczek Ziemi Wojciechowskiej (przez GOK w Wojciechowie o długości 20 km) zostanie włączony w szlak Kultury Sakralnej Ziemi Nałęczowskiej przebiegający przez gminy Nałęczów, Wojciechów i Wąwolnicę.

- Muzeów – o długości 120 km – jego przemierzanie łączy się z czasochłonnym zwiedzaniem obiektów muzealnych, został więc zaprojektowany tylko drogami asfaltowymi, raczej dla turystów zmotoryzowanych.

- Szlak Młynów Wodnych Rzeki Bystrej - można zwiedzić pieszo, rowerem, czy też kajakiem (podczas wyższych stanów wód na rzece) – sposób przemieszczania się, podobnie jak i trasę oraz obiekty do zwiedzania, wybiera sobie sam turysta. Na mapie zaznaczone są miejsca zarówno istniejących jak i nieistniejących młynów (także ich pozostałości).

Na podstawie już istniejących i projektowanych szlaków rowerowych wyznaczono trasę integrującą gminy Krainy Lessowych Wąwozów o długości 126,5 km. Jej przebieg uwzględnia wszystkie miejscowości gminne Krainy Lessowych Wąwozów, najciekawsze krajobrazowo tereny Płaskowyżu Nałęczowskiego, Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, przełomowy odcinek Doliny Wisły, Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu. Trasa ta gwarantuje przemieszanie się turystów pomiędzy poszczególnymi gminami, daje możliwość zwiedzenia największych atrakcji przyrodniczych i kulturowych regionu. Uwzględnia także przeprawę promową na Wiśle. Z jednej strony stwarza szanse odpoczynku na łonie przyrody – nad wodą, czy w parku, a z drugiej zwiedzenia największych miast regionu – Puław, Kazimierza Dolnego, Nałęczowa czy Opola Lubelskiego.

l. p.	kolor	status	Nazwa szlaku	odcinek	Długość odcinka
1	Czerwony	Istniejący	Lublin – Kazimierz Dolny	Nałęczów – Wąwolnica	6
2	Żółty	Projektowany	Wąwolnica -Puławy	Wawolnica – Drzewce – Klementowice – Pożóg – Skowieszyn - Puławy	30
3	Zielony	Projektowany	Puławy – Janowiec – Kazimierz Dolny - Puławy	Puławy – Góra Puławska – Sadłowice – Nasiłów – Wojszyn – Oblasy – Janowiec – prom – Kazimierz Dolny	24
4	Czerwony	Istniejący	Kazimierz Dolny - Kraśnik	Kazimierz Dolny – Męćmierz – Podgórz	7,5
5	Niebieski	Istniejący	Doliną Chodelki (Podgórz – Skrzyniec)	Podgórz – Dobre – Polanówka, - Kosiorów – Żmijowiska – Chodlik – Pomorze – Zajączków	25,6
6	Czarny	Istniejący	Nitką Kolejki Wąskotorowej (Opole Lubelskie – Kębło)	Zajączków – Darowne - Poniatowa	10,1
7	Niebieski	Projektowany	Poniatowa - Nałęczów	Poniatowa – Kraczewice – Szczuczki – Halinówka – Wojciechów – Nowy Gaj - Nałęczów	23,3

Powstawanie nowych szlaków na terenie Krainy Lessowych Wąwozów to jeden z priorytetów regionu dla jego dalszego rozwoju i dekoncentracji ruchu turystycznego. Niewątpliwie wiąże się to z wieloma inwestycjami tworzenia infrastruktury turystycznej – wyznaczania i oznakowania szlaków, przygotowania miejsc postojowych, odpowiedniej bazy gastronomiczno – noclegowej, obiektów rekreacyjnych i innych elementów niezbędnych do ich prawidłowego funkcjonowania.

Szlaki turystyczne wytyczane są na podstawie istniejących już obiektów o wysokiej atrakcyjności turystycznej: przyrodniczych jak i kulturowych. Jest to swoisty sposób ich promowania na rynku turystycznym, a dla wielu z nich jedyny sposób na ich uratowanie przed zapomnieniem (np. pozostałości po młynach wodnych). Wielość tych tras daje szanse wyboru dla turysty o zróżnicowanych wymaganiach oraz możliwościach. Ważne, aby każda z gmin uczestnicząca w projekcie, miała możliwość zaoferowania swoim mieszkańcom zarówno szlaków lokalnych, na krótkie wycieczki weekendowe, jak i ponadlokalnych tras z perspektywą poznawania i integracji sąsiednich regionów. Istotnym elementem przy wytyczaniu szlaku jest ustalenie jego przebiegu w zgodności z planami zagospodarowania przestrzeni gmin, w taki sposób, aby w przyszłości nie nastąpiła konieczność zmiany przebiegu szlaku.

Na funkcjonowanie szlaków w przestrzeni turystycznej składa się kilka zasadniczych elementów:

• 
  Prawidłowe wytyczenie i oznakowanie szlaków zgodnie z ogólnie przyjętymi normami,
  
• 
  Dbałość jednostki zarządzającej o stan oznakowania szlaku w kolejnych latach jego funkcjonowania,
  
• 
  Współpraca z samorządami lokalnymi i regionalnymi w celu zapewniania prawidłowej infrastruktury drogowej oraz szerokiej gamy usług około turystycznych – bazy gastronomiczno-noclegowej, wypożyczalni i innych obiektów użyteczności turystycznej.
  

• 
  usuwanie bądź niszczenie drzew z oznaczeniami szlaków,
  
• 
  zamalowanie, graffiti na znakach,
  
• 
  naklejanie reklam, różnego rodzaju ogłoszeń i naklejek,
  
• 
  przekręcanie, wyginanie i łamanie znaków,
  
• 
  kradzież znaków.
  

Jeszcze innym problemem jest wytyczanie szlaków przez gminy niezgodnie z instrukcją znakowania szlaków turystycznych. Wielokrotnie brak jest jakichkolwiek uzgodnień z organami czy zarządcami szlaków, do których dołączane są nowe szlaki.

Stan infrastruktury turystycznej i około turystycznej Krainy Lessowych Wąwozów jest zróżnicowany jeżeli chodzi o poszczególne gminy. Dotychczasowa koncentracja ruchu turystycznego w obrębię największych ośrodków tj.: Puławy, Kazimierz Dolny i Nałęczów doprowadziła do przeciążenia turystycznego tych miast, szczególnie podczas sezonu, długich weekendów czy też imprez masowych. Efektem tego jest (ewentualnie może być):

• 
  brak motywacji do podnoszenia jakości usług świadczących przez podmioty gospodarcze działające na rynku turystycznym tychże ośrodków,
  
• 
  przeciążenie infrastruktury drogowej, niedostateczna liczba miejsc parkingowych,
  
• 
  wzrost cen w sklepach niewspółmierny do zarobków społeczności lokalnych,
  
• 
  niska opłacalność legalnego funkcjonowania na rynku turystycznym podmiotów działających poza ww. miastami.
  

• 
  zwiększenie dostępności do dóbr kultury i infrastruktury turystycznej;
  
• 
  wypromowanie wizerunku Lubelszczyzny jako regionu o dużej atrakcyjności kulturalnej i turystycznej;
  
• 
  stworzenie efektywnych powiązań partnerskich w ramach współpracy międzyregionalnej (w układzie sieciowym i dwustronnym).
  

• 
  wsparcie projektów poprawiających dostępność do obiektów i dóbr kultury oraz miejsc atrakcyjnych turystycznie, a także służących rozwojowi aktywnych form turystyki;
  
• 
  dotacje na przystosowanie zabytków do potrzeb turystyki i kultury oraz rozwijanie i wspieranie infrastruktury kultury o znaczeniu lokalnym, regionalnym i ponadregionalnym
  
• 
  wsparcie finansowe projektów polegających na łączeniu funkcji turystycznych z rekreacyjnymi, edukacyjnymi, ekologicznymi i kulturalnymi;
  
• 
  finansowanie tworzenia i rozwijania kompleksowego systemu informacji i promocji turystycznej i kulturalnej.
  

1. Roboty budowlane, modernizacja i wyposażenie infrastruktury służącej rozwojowi aktywnych form turystyki oraz ułatwiającej dostęp do miejsc i obszarów atrakcyjnych turystycznie, w tym obiektów rekreacyjnych, np.: ścieżki rowerowe wraz z towarzyszącą infrastrukturą (nie związane z projektami budowy i modernizacji dróg), szlaki turystyczne, ścieżki przyrodnicze, kąpieliska, infrastruktura zlokalizowana wokół zbiorników wodnych (plaże, pomosty, mola, przystanie wodne dla jachtów), inne.

2. Roboty budowlane i modernizacja zintegrowanych szlaków turystycznych i wyposażenie ich w infrastrukturę sanitarną, informacyjną i wypoczynkowo – rekreacyjną (wiaty, punkty postojowe, tablice informacyjne, śmietniki itp.)

3. Roboty budowlane i modernizacja infrastruktury technicznej i sanitarnej (w tym z zakresu przystosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych) – jako element realizacji powyższych typów projektów

4. Roboty budowlane i modernizacja infrastruktury służącej promocji obszarów Natura 2000 (w tym ścieżki edukacyjne i przyrodnicze z uwzględnieniem niezbędnej infrastruktury turystycznej, ośrodki edukacji ekologicznej).

5. Roboty budowlane, modernizacja i zakup wyposażenia w obiektach pełniących funkcję ośrodków informacji turystycznej i kulturalnej.